مشکلات فضای مجازی
انواع تهدیدات سایبری با هدف اخاذی – بخشی از مهم ترین جرایم اینترنتی و بویژه در شبکه های اجتماعی، سوءاستفاده از عکس و فیلم‌های خصوصی افراد است. این موضوع سهم زیادی در پرونده‌های محاکم قضایی و نیروی انتظامی را به خود اختصاص داده است. به موجب ماده 745 قانون جرایم رایانه‌ای، مرتکبین این نوع از اقدامات به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد.
به طور معمول افراد خلافکار پس از دستیابی به اطلاعات موجود در تلفن‌های همراه یا رایانه افراد، با تهدید به انتشار تصاویر و اطلاعات شخصی، نقشه اخاذی و سوءاستفاده از طعمه‌هایشان را طراحی و اجرا می‌کنند.
در این موارد، افراد متخلف برای تحت فشار قرار دادن طعمه‌ها، بخشی از عکس و فیلم‌های خصوصی آنان را در اینترنت منتشر نموده و یا تهدید به انتشار آن می‌کنند. تهدید شوندگان نیز غالباً از ترس آبرو و حیثیت خود، مجبور به هر نوع همراهی با افراد سودجو و یا باج دادن به آنان می‌شوند. این در حالی است که قانونگذار هیچگاه به صرف عدم رعایت شئونات اخلاقی، رأساً وارد حریم خصوصی افراد نمی شود. بنابراین نمی توان هیچکس را به صرف قرار دادن عکس و فیلم خصوصی در گوشی موبایل خود مورد تهدید و اخاذی قرار داد. اگر کسی عکس های این قبیل افراد را منتشر کند صرفاً فرد منتشر کننده مرتکب جرم شده و در صورت شکایت شاکی، مورد تعقیب قضایی قرار می گیرد. در اینگونه موارد، قانونگذار با فردی که عکس های خصوصی اش در معرض انتشار قرار گرفته (حتی اگر ظاهراً بر خلاف شئونات اخلاقی باشد) هیچ کاری نخواهد داشت.
سوء استفاده از عکس، فیلم و سایر اطلاعات شخصی افراد با هدف اخاذی
خصلت ذاتی انسان آن است که همیشه دوست دارد خود را بهتر و جذاب تر معرفی و ارائه نماید. شاید همین مساله موجب فراگیر شدن انتشار عکس‌های خاص از افراد در شبکه‌های اجتماعی باشد. آیا می دانید قوانین برای انتشار اینگونه عکس‌ها چه مقرراتی را تعیین کرده است؟
براساس ماده 742 قانون جرایم رایانه‌ای، هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده، محتویات مستهجن را منتشر و توزیع کند، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
در واقع بر اساس این ماده قانونی، هیچکس نمی‌تواند عکس مستهجن از خود یا دیگران را ولو این‌که ایرانی نباشند، منتشر کند و اگر چنین کاری انجام دهد، مجازات خواهد شد.
اما همیشه انتشار عکس‌های خلاف عفت عمومی، از جانب خود فرد صورت نمی پذیرد. گاهی موضوع درخصوص انتشار تصاویر خصوصی دیگران در فضای مجازی و سوءاستفاده از آن است. پلیس همواره هشدار می‌دهد شهروندان هرگز فایل‌هایی مانند عکس، فیلم و کلیپ‌های خانوادگی را در رایانه، تبلت، لپ‌تاپ و گوشی تلفن همراه خود نگهداری نکنند. سعی کنند با تهیه یک حافظه جانبی تمام فایل‌های شخصی‌شان را در آن ذخیره و در یک جای امن نگهداری کنند. اما اگر کسی اقدام به انتشار تصاویر خصوصی دیگران کند، چه مجازاتی در انتظارش است؟
قانونگذار برای کسانی که با تصویرسازی درصدد هدف قراردادن آبروی افراد هستند مجازات جداگانه‌ای به اتهام هتک حیثیت افراد در نظر گرفته است. براساس ماده 744 قانون مزبور «هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کرده و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» همچنین اگر تصاویر مستهجن باشد در این صورت مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم می‌شود.
باید توجه کرد تمام این مقررات در جایی است که صاحب تصاویر، راضی به انتشار آن نباشد. اگر کسی با رضایت تصاویر خصوصی را در شبکه‌های اجتماعی یا اینترنتی منتشر کند، نمی‌تواند ادعایی در خصوص انتشار آنها داشته و باید پاسخگوی رفتار خود باشد.
هر موضوع و یا پرونده سایبری می تواند حاوی نکات حقوقی فراوان باشد. بنابراین باید به صورت خاص و ویژه مورد ارزیابی و اظهار نظر قرار گیرد. در این موارد لازم است مشاوره حقوقی توسط کارشناسان و متخصصین رایانه صورت پذیرد. پیش از هر چیز توجه داشته باشید که هر اقدام شما می تواند سرنوشت پرونده را به ضررتان تغییر دهد.
توصیه ما آن است که در این موارد همواره بر خودتان مسلط باشید. تحت هیچ شرایط اسیر احساسات، عواطف و هیجانات کاذب و فریبنده قرار نگیرید و مهم تر آنکه، مراقب اظهارات خود باشید.
در صورت برخورد با هر مشکلی در این زمینه، در صورت تمایل می توانید در اولین فرصت با گروه حقوقی تخصصی وکیل سایبری تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی تیم ما برخوردار شوید.
