بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم)
بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) – تشریح فرآیند رسیدگی به شکایت آسیب دیدگان از کلاهبرداری های مجازی و راه های جلوگیری از آن
حوزه جرائم سایبری حوزه کاملاً تخصصی است، حوزۀ فناوری اطلاعات در اغلب کشورهای دنیا حوزه جدیدی است. کسانی که مایل هستند در حوزه کشف جرم، واکنش به این جرائم و یا حتی پیشگیری از این جرائم فعالیت کنند، نیازمند آشنایی کامل با فضای فناوری اطلاعات، رایانه و دانش‌های مرتبط با آن هستند.
ایران هشدار-در قسمت اول مصاحبه با سرهنگ نیک نفس از متخصصین خبره جرایم فضای مجازی در مورد کلاهبرداری های پیامکی و نحوه پیشگیری از این گونه کلاهبرداری ها گفتگو نمودیم، در ادامه مصاحبه به گفتگو در مورد سایت های شرط بندی، جرایم حوزه تجارت الکترونیک، چگونگی کشف جرایم فضای مجازی و همچنین تشریح روند رسیدگی به این گونه از جرایم می پردازیم:
ایران هشدار: لطفا توضیحاتی در مورد سایت های قمار و شرط بندی و چگونگی جذب افراد توسط این گونه سایت ها ارائه نمایید؟
متأسفانه استقبال از قمار و شرط بندی به دلیل گردش بالای مالی که در این حوزه وجود دارد و مبالغی که افراد تصور میکنند عاید آنان می‌شود، بسیار زیاد است. قمار از منظر قانون جرم است و دایرکنندگان و شرکت‌کنندگان در آن به استناد قانون مجازات اسلامی مجرم محسوب می‌شوند. بعضی از سایت‌های قمار کلاه‌شرعی برای کارهایشان درست میکنند، به‌عنوان مثال استفتایی را از دفتر مراجع برای سایتشان می‌گذارند و عنوان میکنند که این موضوع هبه است و یا مواردی ازاین‌دست. ما در مواردی از دفاتر مراجع عظام مثل دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی رسماً استعلام گرفتیم که نتیجه استعلام منفی بود و ایشان دقیقاً نوشتند که این موضوع مورد تأیید نیست و باید با آن برخورد قانونی شود. هم‌وطنان عزیز باید دقت کنند که این موضوع علاوه بر اینکه مجرمانه است، غیرشرعی هم است. این بخش اول داستان بود. در بخش دوم در بررسی که ما انجام دادیم متوجه شدیم، تعداد زیادی از این سایت‌ها کلاهبرداری است. افراد با این امید در شرط بندی و قرعه کشی قرار داده شده در این سایت ها شرکت میکنند که با گذاشتن مبلغ کمی پول بتوانند مبلغ زیادی برنده شوند. ولی واقعیت این است که پشت این ماجرا فرد کلاهبرداری است که مبالغ جزئی را از افراد دریافت می‌کند و هیچ پولی را به هیچ برنده‌ای نمی‌دهد و یا کسی را به‌عنوان برنده اعلام می‌کند از بستگان خودش می‌باشد و از این طریق افراد زیادی را فریب می‌دهد. حتی این سایت‌ها در ابتدای شروع کارشان جوایزی با مبالغ پایین را می‌دهند تا اعتماد افراد را جلب کنند، وقتی اعتماد افراد را جلب کردند جوایز بزرگ‌تری را قرار می‌دهند و در اینجاست که کلاهبرداری را انجام می‌دهند و جایزه بزرگ را به هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان نمی‌دهند؛ بنابراین این سایت‌ها هم غیرشرعی بوده و هم اعمال مجرمانه انجام می دهند.
در حوزه ورزشی، سایت‌های شرط‌بندی زیادی وجود دارد. به‌خصوص سایت‌هایی که در زمینه شرط‌بندی فوتبال فعالیت میکنند، سایت‌هایی هم وجود دارد که تحت عنوان قرعه‌کشی اپراتورهای تلفن همراه فعالیت میکنند. مدتی قبل در استان فارس کلاهبرداران با ارسال پیامکی تحت عنوان برنده شدن در قرعه‌کشی اقدام به سرقت اطلاعات حساب شخصی افراد می‌کردند. سایت‌های قرعه‌کشی، شرط‌بندی و قمار زیادی وجود دارد، ما تقاضا داریم از هم‌وطنان عزیز که به این سایت‌ها و وعده‌های آنان توجه نکنند. این سایت‌ها علاوه بر اینکه مجرمانه است، غیرشرعی هم است و عمدتاً کلاهبرداری هستند و چیزی عاید شرکت‌کنندگان در آن نمی‌شود.
ایران هشدار: کمی حوزه سؤالات را عوض می‌کنیم، امکانش هست در مورد کلاهبرداری‌هایی که در حوزه تجارت الکترونیک اتفاق می‌افتد برای ما توضیح دهید؟
فروشگاه‌های اینترنتی مدنظر شماست؟
ایران هشدار: بله، کلاً جرائمی که در حوزه تجارت الکترونیک اتفاق می‌افتد؟
موضوع تجارت الکترونیک به‌ویژه حوزه فروشگاه‌های اینترنتی، انجام تبادلات آنلاین، سایت‌هایی که به‌عنوان واسط مالی عمل میکنند (درواقع منظور از واسط این است که پرداخت الکترونیک دارند) همه این‌ها جنبه‌هایی از تجارت الکترونیک است. جرائم در این حوزه نیز روزبه‌روز در حال افزایش است. به‌عنوان‌مثال در حوزه تبادلات ارزی در سال گذشته حجم قابل‌توجهی از پرونده‌ها را داشتیم. ارتباط تجار و بازرگانانی که با کشورهای خارجی کار میکنند و سفارش کالا از این کشورها می‌دهند از طریق ایمیل انجام می‌شود. مجرمین با هک کردن ایمیل این افراد دسترسی به اطلاعات ارتباطی آن‌ها پیدا میکنند و اقدام به تغییر شماره‌حساب این افراد کرده که در نتیجه آن مبالغ ارزی به‌جای شرکت‌های طرف خارجی به‌حساب مجرمین واریز می شود.
این کلاهبرداری بیشتر صرافی‌ها و صادرکنندگان و واردکنندگان را درگیر کرده بود که بعد از تشکیل پرونده‌های متعدد در استان‌های کشور، ما دوره خاص را برای صادرکنندگان و واردکنندگان و صرافی‌ها یعنی کسانی که کار ارزی انجام می‌دهند برگزار کردیم. این دوره‌ها از طریق اتاق‌های بازرگانی و کل ادارات صنعت و معدن و تجارت برگزار شد که نتیجه بسیار خوبی را داشت و حجم این جرائم را تا حد زیادی کاهش داد. در حوزه فروشگاه‌های اینترنتی می‌توان جرائم را در چند بخش دسته‌بندی کرد. دسته اول سایت‌هایی هستند که باانگیزه کلاهبرداری تأسیس شدند، فرد مراجعه می‌کند و خرید انجام می‌دهد ولی کالایی به دستش نمی‌رسد، اصلاً قرار نیست کالا در اختیارش قرار بگیرد. دسته دوم سایت‌هایی هستند که کالایی را که تبلیغ میکنند با آن کالایی که به مشتری تحویل می‌دهند متفاوت است؛ یعنی کالایی با کیفیت بالا و با قیمت کالای با کیفیت را تبلیغ میکنند، زمانی که خرید انجام شد، کالایی که تحویل فرد می‌شود همان کالایی نیست که فرد سفارش داده است و کیفیت پایینی دارد. درواقع یک کالای تقلبی است. اگر افراد با چنین سایت‌هایی برخورد کردند می‌توانند در قسمت ثبت گزارش‌های مردمی پلیس فتا گزارش دهند و آدرس و اطلاعات آن سایت را ارسال کنند تا ما پیگیری لازم را انجام دهیم. هیچ محدودیتی برای راه‌اندازی این‌گونه سایت‌ها وجود ندارد و هرکسی در هرجایی می‌تواند سایت راه‌اندازی کند، حتی بعضی از این سایت‌ها سرورش در خارج از ایران قرار دارد و با زبان فارسی اقدام به فروش اجناس به ایرانی‌ها میکنند و اقدام به کلاهبرداری میکنند. موضوع ساماندهی سایت‌های فروشگاهی الآن بیشتر از سه سال است که در دستور کار ما قرار دارد یعنی تقریباً از ابتدای تأسیس پلیس فتا ما این موضوع را پیگیری کردیم. با مشارکت مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، وزارت صنعت معدن و تجارت، سامانه نماد الکترونیکی یا Enamad.ir راه‌اندازی شده است.
این سامانه برای فروشگاه‌های دارای مجوز، نماد دیجیتالی را تعریف کرده است. یعنی فروشگاه‌های معتبر به سایت نماد اعتماد الکترونیکی مراجعه میکنند و درخواست نماد اعتماد می‌دهند. در آنجا از آن‌ها مدارک و تأییدیه‌های لازم همانند عدم سوءپیشینه و مواردی از این قبیل گرفته می‌شود، احراز هویت یا درواقع احراز اصالت می‌شوند و درنهایت یک پرونده هویتی مشخص برای آن‌ها تشکیل می‌شود و نماد اعتماد الکترونیکی به آن‌ها داده می‌شود.
این نماد سطوح مختلف دارد، درواقع هرچقدر فروشگاه ما از امنیت، ایمنی و اطمینان بالاتر برخوردار باشند درجه نماد هم برای آنان بالاتر خواهد رفت. هرچقدر سابقه فعالیت بهتر و سالم‌تری داشته باشند این نماد ارتقا خواهد یافت. نظارت‌های لازم بر روی این سایت‌ها انجام می‌شود یعنی تقریباً با اطمینان صد در صد من به هم‌وطنان عزیز می‌توانم بگویم اگر درسایتی که دارای نماد اعتماد الکترونیکی است اقدام به خرید کنند احتمال کلاهبرداری در این سایت‌ها منتفی است و اگر جرمی هم در این سایت‌ها رخ بدهد و کلاهبرداری اتفاق بیفتد قابل‌پیگیری است. چون فرد پرونده هویتی مشخصی دارد و همه اطلاعات آن در اختیار دستگاه‌ها است. ما الآن چیزی نزدیک به دوازده هزار و هفت‌صد سایت متقاضی نماد اعتماد داریم و حدود چهار هزار نماد اعتماد الکترونیک تا این زمان داده شده است. تقاضای ما از هم‌وطنان عزیز در حوزه فروشگاه‌های اینترنتی این است، برای اینکه احتمال آسیب دیدن آن‌ها پایین بیاید، از فروشگاه‌های دارای نماد اقدام به خرید کنند و اصالت نماد را هم چک کنند. برای اصالت نماد راهنمایی لازم داخل سایت Enamad.ir وجود دارد. می‌توانند به این سایت مراجعه کنند و اطلاعات مربوط به سایت‌های دارای این نماد و همین‌طور نحوه تشخیص اصالت نماد سایت را در آنجا مشاهده کنند.
ایران هشدار: لطفاً در مورد فرآیند رسیدگی به شکایات آسیب دیدگان از کلاهبرداری‌ها و مراحل قانونی که باید برای آن طی شود برای ما کمی توضیح دهید؟
چون در حوزه کلاهبرداری‌ها ادعای فرد مطرح است، یعنی اینکه فرد ادعا می‌کند که مورد کلاهبرداری قرار گرفته است و این ادعا نیازمند پیگیری قانونی است افراد حتماً باید به دادسراهای مربوطه مراجعه داشته باشند. اگر کلاهبرداری در فضای سایبری اتفاق افتاده باشد برای مثال شهروندان تهرانی می‌توانند به دادسرای ویژۀ جرائم رایانه‌ای، دادسرای شماره ۳۱ در خیابان شریعتی نزدیک به تقاطع طالقانی مراجعه کنند. در آنجا طرح شکایت میکنند، مرجوعه قضایی دریافت میکنند و برحسب مورد این مرجوعه احتمالاً به پلیس فتا یا اگر کلاهبرداری در فضای فیزیکی باشد، مثلاً کلاهبرداری‌های کارت به کارت به همکاران محترم ما در پلیس آگاهی برای رسیدگی ارجاع داده می‌شود. در مراکز استان‌های کشور هم دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای وجود دارد یا حداقل یک شعبه برای رسیدگی به جرائم سایبری ایجاد شده است. پلیس فتا نیز در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها مستقر است و پرونده‌های این‌گونه جرائم در آنجا قابل‌پیگیری است. این مراحل در مورد جرائمی بود که شاکی خصوصی وجود دارد و نیازمند طرح شکایت خصوصی و مراجعه به دادسرا است. در مورد جرائمی که جنبه عمومی دارد مثلاً کلاهبرداری که پیامک فریبنده کلاهبرداری را برای تعداد زیادی از هم‌وطنان ارسال کرده، لزوماً در این مورد فرد مورد کلاهبرداری قرار نمی‌گیرد ولی می‌داند که این پیامک کلاهبردارانه است. تقاضای ما این است که با مواجه با چنین پیامک‌هایی در سایت پلیس فتا در قسمت ثبت گزارشات مردمی، این مورد را ثبت کنید. اطلاعات متن پیامک و اطلاعات مربوط به فرستنده پیامک را در اختیار ما بگذارند که همکاران ما اقدام پیشگیرانه را انجام دهند.
ایران هشدار: چه توصیه‌ای برای هم‌وطنان عزیز دارید برای اینکه در دام انواع کلاهبرداری‌ها در فضای مجازی گرفتار نشوند؟
در مورد کلاهبرداری پیامکی تنها راهی که وجود دارد این است که افراد مراقب باشند حرص و طمعشان تحریک نشود. وقتی پیامکی را دریافت میکنند که اعلام کرده در قرعه‌کشی برنده‌شده اند یا اعلام کرده مبلغی جایزه برنده‌شده‌اند باید دقت کنند. برای مثال یک نوع کلاهبرداری با عنوان چوپان دروغ‌گو الان انجام می‌شود که همکاران ما در پلیس آگاهی مشغول رسیدگی به آن هستند. در این پیامک کلاهبردارانه عنوان می‌شود من یک روستایی هستم، کوزه‌ای را پیدا کردم که داخل آن پر از سکه است، شماره شما را اتفاقی گرفتم از شما می‌خواهم به من کمک کنید این سکه‌ها را بفروشم بعد از فروش سکه‌ها شما می‌توانید سهمتان را بردارید. این پیامک‌ها ممکن است از طرف هرکسی ارسال شوند، اگر افراد دقت نداشته باشند و بدون اینکه صحت پیامک را بررسی کنند موضوع را بپذیرند ممکن است مورد کلاهبرداری قرار بگیرند. حتماً دقت داشته باشند. متأسفانه فضای سایبر در حال حاضر فضای ناشناسی است. در این فضا باید به‌مراتب، مراقبت‌ها بیشتری نسبت به فضای فیزیکی انجام گیرد. در پشت پیامکی که برای شما ارسال می‌شود، تماسی که گرفته می‌شود و ایمیلی که ارسال می‌شود ممکن است گرگی در لباس میش پنهان شده باشد. در کلاهبرداری فیزیکی بااینکه فرد را می‌بینیم و با او ارتباط چهره به چهره داریم این امکان وجود دارد که فریب بخوریم. در فضای سایبری نه چهره فرد را می‌بینیم نه صدای او را می‌شنویم و نه از مکان او اطلاع داریم پس باید دقت بیشتری داشته باشیم. در کلاهبرداری‌هایی هم که از طریق دستگاه‌های ATM انجام می‌شود، افراد دقت کنند برای اینکه پول به‌حساب شما واریز شود نیاز نیست شما به دستگاه‌های ATM مراجعه کنید، طرف مقابل شما هم با داشتن شماره‌حساب یا شماره کارت شما می‌تواند پول را به‌حساب شما واریز کند و نیاز نیست که اطلاعات بیشتری را برای او ارسال کنید و یا اینکه به دستگاه‌های ATM مراجعه کنید. برخی مواقع افراد سادگی میکنند و حتی رمز خودشان را در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهند؛ حتی در بعضی مواقع افراد کارت خودشان را هم در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهند. درواقع کارت و رمز آن کلید ورود به‌حساب شخصی فرد است، با در اختیار گذاشتن این کارت به اشخاص ثالث و دادن رمز آن عملاً کلید گاوصندوق دیجیتالی‌مان را در اختیار مجرم گذاشته ایم و نتیجه این کار شکل‌گیری کلاهبرداری علیه ماست. توصیه‌های دیگری هم هست که به‌صورت مفصل بر روی سایت خودمان داریم.
ایران هشدار: فرمودید در ابتدای تشکیل پلیس فتا به پرسنل دوره خاصی آموزش داده شد. کمی در مورد دوره‌هایی که برگزار شد و اینکه در کجا برگزار شد برای ما توضیح میدهید؟
حوزه جرائم سایبری حوزه کاملاً تخصصی است، حوزۀ فناوری اطلاعات در اغلب کشورهای دنیا حوزه جدیدی است. کسانی که مایل هستند در حوزه کشف جرم، واکنش به این جرائم و یا حتی پیشگیری از این جرائم فعالیت کنند، نیازمند آشنایی کامل با فضای فناوری اطلاعات، رایانه و دانش‌های مرتبط با آن هستند.
پلیس فتا کار خودش را از ابتدا مهندس محور شروع کرده است؛ یعنی اقدام به جذب مهندسین در رشته‌های مرتبط با فناوری اطلاعات، نرم‌افزار و رایانه از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا کرده است. طبیعتاً این افراد نیاز به یک سری دوره‌های پلیسی ویژه از قبیل دوره‌های فارنزیک، دوره‌های بازیابی ادله دیجیتال، دوره‌های حقوق جرائم سایبری، دوره‌های شناسایی تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی، جرم یابی در فضای مجازی، کشف جرائم باز در فضای سایبری داشتند. همه این موارد نیازمند اطلاعات تخصصی است. به‌عنوان‌مثال در برداشت‌های اینترنتی، ردیابی‌ها باید در اینترنت اتفاق بیفتد یا در مورد ایمیل‌های فریبنده بخش عمده کار فنی است چون در آن نیاز به ادله فنی داریم. این موضوعات در دستور کار پلیس قرارگرفته و همکاران بعد از جذب هم در ابتدای خدمت و هم در حین خدمت دوره‌های تخصصی را می‌گذرانند تا بتوانند جواب گوی نیازهای کشور و انشاا… احقاق کننده حق هم‌وطنان عزیز باشند.
ایران هشدار: فرمودید امکان دارد بعضی از مجرمین داخل کشور مستقر نباشند، کمی در مورد نحوه همکاری با پلیس کشورهای دیگر توضیح میدهید؟
حوزه جرائم سایبری به دلیل اینکه فاقد مرز جغرافیایی است، نیاز به هماهنگی بین‌المللی جهت رسیدگی به جرائم سایبری در پلیس همه کشورهای دنیا وجود دارد؛ یعنی نه‌تنها ما به کمک پلیس سایر کشورها نیاز داریم بلکه آن‌ها هم در رسیدگی به جرائم سایبری به کمک ما نیاز دارند. موارد متعددی از پرونده‌های ارجاع شده تابه‌حال وجود داشته است و در سطح بین‌المللی پلیس تنها مرجعی است که این موضوعات را دنبال می‌کند. پلیس اینترپل، پلیس بین‌المللی است که بین پلیس‌های دنیا درزمینه جستجوی جرائم و استرداد مجرمین ارتباط برقرار می‌کند و در حوزه جرائم سایبر هم فعال است. به‌علاوه پلیس‌های سایبر به‌صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند و در حال حاضر بیش از ۱۳۰ پلیس سایبر در سطح دنیا با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند و جرائم سایبری را بررسی میکنند. ارتباطات بین‌المللی در این حوزه در حال گسترش است و همکاری‌های خوبی هم انجام گرفته است زیرا حوزه جرائم سایبر از این نظر حوزه پیچیده‌ای است، ممکن است مجرمی از یک کشور به سیستمی در کشور دوم وصل شده باشد و از آن کشور جرمی را در کشور ثالث انجام دهد. این چرخه طبیعتاً نیازمند همکاری پلیس چند کشور و همکاری پلیس بین‌الملل است. پلیس بین‌الملل به سمت ایجاد مرکز مشترک بین پلیس‌های سایبری کشورهای دنیا اقدام کرده است.
در طول این مدت ما پرونده‌هایی را حتی از کشورهای پیشرفته داشتیم که مثلاً ردیابی IP هایی را خواستار بودند که از بانک‌های کشورهای پیشرفته در حال اخاذی و برداشت وجوه بوده‌اند. همچنین متقابلاً ما هم خواستار و پیگیر مجرمینی بودیم که در کشورهای دیگر در حال انجام جرم در ایران هستند.
ایران هشدار: چه مقدار از پرونده‌هایی که به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود منجر به دستگیری مجرمین می‌شود؟ مجرمین از چه قشری هستند؟ رنج سنی آن‌ها چند سال است؟ کمی توضیحات در مورد این مجرمین فضای سایبری که به یقه‌سفیدها هم معروف هستند میدهید؟
همان‌طور که گفه شد مجرمین فضای سایبری کاملاً متفاوت با مجرمان فضای فیزیکی هستند. در جرائم فیزیکی جرائم خشن را داریم، مجرمین با هیکل‌های بزرگ و بیشتر وقت‌ها با مغزهای کوچک داریم، در مجرمین فضای سایبری برعکس شده است، مجرمین فضای سایبری عمدتاً تحصیل‌کرده و فنی هستند و افرادی هستند که وقت زیادی را با کامپیوتر می‌گذرانند و این افراد متأسفانه باهوش هم هستند و همین موضوع کار را برای پلیس سخت‌تر می‌کند. اگر این افراد انگیزه و تلاش و درواقع هوش رقابتشان را در حوزه‌های سالم به کار می‌بردند می‌توانستند کسب‌وکار سالم را راه‌اندازی کنند و نسبت به شرایط فعلی‌شان موفق‌تر هم باشند.
خوشبختانه توانایی پلیس در کشف جرم هم‌اکنون بسیار بالا است و می‌توانم بگویم که در این زمینه مثال‌زدنی هستیم. تقریباً چیزی حدود ۴۷-۴۸ درصد پرونده‌های ما به کشف کامل و شناسایی و دستگیری مجرم منتهی می‌شود و پرونده به‌صورت کامل تحویل دادسرا می‌شود. در باقی پرونده‌ها که چیزی حدود ۴۰ درصد پرونده‌ها می‌شود، ما موفق به شناسایی IP می‌شویم؛ یعنی مکانی که پیگیری ازآنجا باید ادامه پیدا کند اما به دلیل اینکه این مکان ممکن است در خارج از کشور قرار داشته باشد و به دلایلی در دسترس قرار نداشته باشد، یا اینکه از اینترنت مشاء استفاده‌شده است و سیستم‌های کنترلی لازم وجود نداشته است،در این موارد شناسایی فرد مجرم وابسته به پیگیری‌های بیشتری است و مرجعی که وظیفه قانونی پیگیری‌ها را در آن کشور عهده‌دار است باید کار پیگیری را انجام دهد. یعنی تا مرحله شناسایی IP توسط ما انجام می‌شود و بعدازآن تحویل مرجعی می‌شود که باید پیگیری‌های بعدی را انجام دهد. چیزی حدود ۱۰ درصد از مابقی پرونده‌ها هم کشف نشده باقی می‌ماند. در مورد اینکه مجرمین از چه قشری هستند و در چه رنج سنی قرار دارند می‌توان گفت درواقع طبق اعلام مراجع رسمی نیمی از هم‌وطنان ما کاربر اینترنت هستند و تعداد به‌مراتب بیشتری کاربر بسترهای تلفن همراه هستند و بخش قابل‌توجهی از کاربران این فضا افراد جوان هستند. هرچقدر که نسل‌های جدید تکنولوژی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و میزان آشنایی با این فضا بیشتر می‌شود، تعداد کاربران افزایش پیدا می‌کند و طبیعتاً مجرمین بالقوه بیشتری در سنین نوجوانی و جوانی ظهور خواهد کرد. اما به‌طورکلی رنج سنی مجرمین در این فضا متفاوت است. در واقع مشابه همان موضوعی است که در مورد سطح تحصیلات وجود داشت. به‌عنوان‌مثال پرونده‌ای را در یوسف‌آباد داشتیم که مجرم پرونده یک مجرم قدیمی بود که حتی سابقه سرقت مسلحانه در پرونده خودش داشت و سال‌ها را در زندان به سر برده بود، بعد از آزادی از زندان اقدام به یادگیری تکنولوژی‌های جدید کرده بود و برای انجام سرقت‌ها و کلاهبرداری‌هایش سراغ فضای سایبری رفته بود. درصد بسیار زیادی از مجرمین فضای سایبری در سنین زیر ۳۵ سال قرار دارند؛ یعنی در سنین جوانی و نوجوانی. ماکسانی را به‌عنوان متهم پرونده داشتیم که به دستور قضایی دستگیر شدند و در سن ۱۴ سال قرار داشتند ولی به دلیل عدم نظارت کافی و عدم اطلاع والدین اقدام به اعمال مجرمانه در این فضا کرده‌بودند. والدین این افراد وقتی مراجعه میکنند، باور نمی‌کنند که فرزند آن‌ها این اقدامات را انجام داده است. آن‌ها می‌گویند: فرزند ما بچه خوبی است، دائم در خانه است رفیق ناباب ندارد، مدام پای کامپیوتر مشغول انجام کارش است درحالی‌که همان‌جا، در محیط خانه و پای کامپیوتر مشغول کلاهبرداری بوده است.
منبع:ایران هشدار
وکیل جرایم سایبری | وکیل جرایم اینترنتی | وکیل سایبری | وکیل جرایم رایانه ای
بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم)بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم) بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم)بررسی کلاهبردای‌ها و جرائم فضای مجازی در گفتگو با سرهنگ نیک‌نفس(قسمت دوم)
