جرایم رایج در تجارت الکترونیک

جرایم رایج در تجارت الکترونیک کدامند؟ این سؤال اساسی برای هر شخص فعال اقتصادی در فضای سایبر ممکن است پیش آید. بدون شک، اهمیت موضوع مورد بحث برای اشخاصی که از طریق اینترنت مبادرت به خرید می نمایند، نیز بسیار زیاد است. ما در این مقاله قصد داریم اطلاعات مختصری در این مورد ارائه نماییم.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که یک روز دوست و یا همکار شما سراسیمه و با اضطراب از خرید اینترنتی ناموفق خود صحبت کند. به عنوان مثال بگوید در خرید اخیر خود جنس تقلبی دریافت کرده است. یا اینکه خرید ناموفق داشته و پول به حساب مقصد واریز نشده و نمی داند به کدام حساب واریز شده است. یا اینکه فروشنده بعد از دریافت پول، تماس خود را قطع و امکان ارتباط با وی وجود ندارد. شما همچنین امکان دارد انواع دیگری از این قبیل موضوعات را شنیده باشید.

بله اینها نمونه هایی از شیوه های رایج ارتکاب جرم در فضای سایبر هستند که می تواند در حوزه تجارت الکترونیک مورد بحث قرار گیرند. برای آنکه اطلاعات بهتری در مورد جرایم رایج در تجارت الکترونیک داشته باشیم باید موضوع را با حساسیت بیشتر دنبال کنیم.

تجارت الکترونیک چیست؟

تجارت الکترونیک با خرید و فروش کالا و یا ارائه خدمات از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند اینترنت یا سایر شبکه های رایانه ای سروکار دارد. امروزه تجارت الکترونیک بیشتر فعالیت ها در عرصه های تجاری را به سمت خود جلب کرده است. در تجارت الکترونیک با استفاده از تبادل الکترونیکی داده ها (EDI) می توان امورات زیر را پیگیری و به انجام رسانید:

• ارسال فکس، نامه و یا مجلات الکترونیکی،
• انتقال وجوه آنلاین
• انواع معاملات تجاری و خریدهای  آنلاین،
• معاملات سهام و اوراق قرضه،
• فروش محصولات نرم افزاری و بارگیری آنها (نرم افزار ، موسیقی ، اسناد ، برنامه ها و غیره)
• بانکداری آنلاین،
• پرداخت قبض آنلاین.

رشد فناوری و تأثیر آن در تجارت الکترونیک

رشد فناوری و جهانی شدن تجارت اینترنتی تأثیر قابل توجهی در ارتكاب جرایم رایانه ای دارد. در سال های اخیر و به موازات استفاده گسترده از فناوری و اینترنت برای معاملات و ارتباطات تجاری، بازار تجاری در معرض افزایش جرایم اینترنتی قرار گرفته است. در این مقاله ، تهدیدات امنیتی در تجارت الکترونیکی را تجزیه و تحلیل کرده و انواع جرایم رایج در تجارت الکترونیک را مورد بررسی اجمالی قرار خواهیم داد.

در هر دوره از تاریخ تجارت، رویکردهای جدید و روش های نو جایگزین شیوه های مرسوم گذشته شده است. اینترنت نیز طی دو دهه گذشته شیوه تجارت را کاملاً تغییر داده است. زیرا قوانینی که از 50 سال گذشته برای استراتژی شرکت ها وضع شده است، بتدریج ارزش های گذشته خود را از دست داده اند. نقش اینترنت را می توان با ظهور تلفن مقایسه کرد که در زمان خود تحول بزرگی را در بازار تجارت ایجاد نمود.

ظهور جرایم در اینترنت

رشد سریع اینترنت فرصت های زیادی را در هر زمینه در زندگی روزمره ما باز کرده است. از تفریح و سرگرمی گرفته تا آموزش و یادگیری و نهایتاً کسب و کار و تجارت.

با این وجود اینترنت، مثل هر پدیده دیگر معایب خاص خود را دارد. یکی از مهم ترین معایب، رشد جرایم اینترنتی است. جرایم اینترنتی را می توان به عنوان ارتکاب هر نوع فعالیت غیرقانونی در اینترنت تعریف کرد.

جرایم و فعالیت های غیرقانونی متعددی توسط مجرمان رایانه ای از طریق اینترنت صورت می پذیرد. برخی از آن ها پیچیده ترند مثل نفوذ و جاسوسی، و برخی از تنوع بیشتری برخوردارند مثل انواع فیشینگ و کلاهبرداری. بررسی دقیق انواع جرایم رایج در تجارت الکترونیک و شیوه های عمل مجرمان در اینترنت نیازمند زمان و فرصت کافی هستیم. ما در اینجا ناگزیریم به اختصار به موضوع بپردازیم.

بازار تجارت الکترونیک و خیز مجرمان سایبری به سمت آن

تجارت الکترونیک با خرید و فروش کالا و خدمات از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند اینترنت یا سایر شبکه های رایانه ای سروکار دارد. تجارت الکترونیکی آنقدر تنوع و جاذبه دارد که می تواند با تمرکز بر هیجان و علائق دیگران و تمرکز بر شیوه های نوظهور، نبض بخش بزرگی از بازار را در دست گیرد. این تبادل اطلاعات با استفاده از تبادل الکترونیکی داده ها(EDI)، نامه الکترونیکی، مجلات الکترونیکی، انتقال فکس و انتقال وجوه آنلاین صورت می پذیرد.

خرید آنلاین، قلب تپنده تجارت الکترونیک

خرید آنلاین امروزه بخش مهمی از تجارت الکترونیک است. در واقع این نوع خریدها به یکی از فعالیت های محبوب در دنیای گسترده اینترنت، تبدیل شده است. این کار توسط شرکتهایی انجام می شود که توانایی ارائه محصولات به مردم را دارند. حتی اگر هیچ مرکز خرید واقعی وجود نداشته باشد.

اصولاً مفهوم تجارت الکترونیکی استفاده از اینترنت برای انجام کار بهتر و سریعتر است. این قابلیت به مشتریان امکان دسترسی کنترل شده به سیستم یک شرکت را می دهد. امروزه سازمان ها در تلاشند تا بصورت آنلاین ، وب سایت خود را با قلب تجارت پیوند بزنند. چه در تجارت عادی و چه در تجارت الکترونیک ، شرکت ها همیشه در پی جذب خریداران بالقوه هستند. این امر می تواند از طریق تاکتیک های بازاریابی از جمله تبلیغات صورت گیرد.

شیوه عمل خریداران در خریدهای اینترنتی

وب سایت یک شرکت به مشتریان این امکان را می دهد کالای مورد نظر یا خدمتی را که می خواهند، پیدا کنند. مشتریان بر این اساس هزینه پرداخت می کنند و چند روز بعد محصول یا خدمات به دست آنها می رسد.

در چنین سطح بالایی از سهولت و آرامش در خرید، افراد بیشتری، از خریدهای حضوری دست برداشته و به جمع خریداران اینترنتی می پیوندند. این خرید آنلاین در اصل تجارت الکترونیکی است. سایت های تجارت الکترونیکی عمدتاً به همین شیوه کار می کنند.

در اینجا مشتریان از طریق جستجوی لیست خدمات و یا محصولات به مرکز ارائه خدمات و کالاها می رسند. آنها مواردی را که می خواهند به “سبد خرید” خود اضافه می کنند. همچنین می توانند در هر زمان درخواست های خود را از سبد خرید خارج کنند. وقتی می خواهند سفارش خود را تأیید کنند، روی دکمه “پرداخت” کلیک می کنند. سپس باید جزئیات کارت اعتباری را وارد و هزینه سفارش خود را پرداخت نمایند.

امنیت در تجارت الکترونیک

معاملات تجارت آنلاین معمولاً از طریق ارتباطات الکترونیکی ایمن و درگاههای پرداخت امن برای پذیرش کاربران و پرداخت های بانکی انجام می شود. اینها فرایندهای اساسی خرید آنلاین است. مفهوم تجارت الکترونیک در واقع استفاده از اینترنت برای امور بازرگانی و تجاری و رونق و توسعه کسب و کار بر بستر اینترنت است. اما با شرایط امنیت در معامله، سهولت در آن و سرعت در دریافت خدمت و یا محصول.

جرم سایبری و  تاثیر آن در تجارت الکترونیک

جرم سایبری را می توان جرمی دانست که از طریق اینترنت با استفاده از رایانه به عنوان ابزاری برای رسیدن به هدف انجام می شود. این یک عمل غیرقانونی است که با استفاده از فریب و با استفده از مهارت و دانش متمایز فنی و حرفه ای فرد مجرم صورت می پذیرد.

رشد سریع فناوری و استفاده روزافزون اینترنت در میان عامه مردم، منجر به رشد جرایم سایبری شده است. با رشد تجارت، سیستم ها با مداخلات کمتر انسان، پیچیده تر می شوند و آسیب پذیری در برابر جرایم افزایش می یابد. فقدان امنیت، مجرمان را قادر می سازد تا از چند طریق روند تجارت الکترونیکی را مختل کنند.

مجرمان اینترنتی می توانند از طریق حمله به صفحات مخصوص  ارائه خدمات شرکت ها ، جعل برنامه و یا تولید صفحات جعلی بانکی، به اطلاعات هویتی و نیز کارت اعتباری افراد دسترسی پیدا کنند. بدین ترتیب از این طریق نسبت به فروش مجدد یا خرید محصولات بیشتر و غیره اقدام نمایند.

برای آنکه جرایم رایج در تجارت الکترونیک و تاثیری که می تواند بر امنیت و اعتماد حریداران بگذارد بیشتر مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد، لازم است ابتدا کمی در مورد ویژگی های جرایم رایانه ای بحث نماییم.

ویژگی جرایم رایانه ای در قیاس با جرایم سنتی

مانند جرایم سنتی، جرایم اینترنتی می توانند اشکال مختلفی داشته باشند. جرایم اینترنتی وسعت عمل بسیار بالایی دارند. تقریباً در هر زمان و هر مکان دیگری ممکن است رخ دهند. یک تفاوت اساسی میان جرم سنتی با جرایم اینترنتی وجود دارد. این تفاوت بدین معنا است که لازمه ارتکاب جرایم اینترنتی، ضرورت استفاده از رایانه یا شبکه رایانه ای برای تکمیل جرم است.

رایانه می تواند عامل جرم، فراهم کننده و بستر شکل گیری جرم یا اصلاً هدف جرم باشد. این جرم ممکن است در یک رایانه منفرد یا شبکه ای رایانه ها و بطور کلی سیستم رخ دهد. مجرمان اینترنتی، بسته به مهارت و هدف خود، از روش های مختلفی استفاده می کنند. جرایم اینترنتی ، به هر حال ، صرفاً “جرم” با نوعی جنبه “رایانه ای” یا “سایبری” است.

تهدیدهای تجارت الکترونیکی

اگر بخواهیم ماهیت جرایم رایج در تجارت الکترونیک را دریابیم بد نیست ببینیم این جرایم ماهیتاً چیستند و مهمترین موضوعات تهدید تجارت الکترونیکی کدام موارد هستند:

بد افزار و سرقت اطلاعات کاربر

اپراتورها در تجارت الکترونیک باید مراقب ویروس ها و سایر نرم افزارهای مخرب باشند. زیرا بیشترین تهدید را برای سیستم های شبکه دارند. یک سیستم آلوده ممکن است بر عملکرد کل خدمات تجاری تأثیر بگذارد.

در مواردی این عامل می تواند منجر به از دست دادن درآمد شود. حتی احتمال سرقت هویت مشتریان نیز وجود دارد. بگونه ای که با قابلیت ورود بدافزار به سیستم و به محض ضربه به کلید، در صورت شروع معامله، از طریق سیستم آلوده ، اطلاعات شخصی کاربر در معرض خطر قرار می گیرد.

دستکاری و تغییر در محتوا

هر وب سایتی فرایندهای تجارت الکترونیکی خاص خود را دارد. این امر به منظور انتقال دقیق اطلاعات و ایجاد بهترین تأثیر به کاربران  است. از این رو محافظت از سایت در برابر هر گونه خرابکاری و تغییر غیرمجاز در محتوای آن مهم است.

دستکاری و تغییر در محتوا یک تهدید قابل توجه برای وب سایت هایی است که از نرم افزارهای غیر ایمن استفاده می نمایند. چنین وب سایت هایی حتی برای هکرهای آماتور نیز به یک هدف نسبتاً آسان تبدیل شده اند. تأثیر بالقوه تهدیدات اینترنتی در فضای تجارت الکترونیکی می تواند برای سایت هایی که در خصوص فروش محصولات یا ارائه خدمات اینترنتی فعالیت می نمایند، بیشتر باشد. زیرا ممکن است اطلاعات کاربران به سرقت رود.

از این رو هر گونه رخنه و نفوذ در این نوع سایت ها و افزایش احساس نامنی، می تواند موجب رویگردانی کاربران آنها شده و خسارت زیادی به آنها وارد نماید.

مخاطرات جریان داده ها

جریان داده ها همواره در معرض مخاطرات بالقوه قرار دارند. این امر می تواند از طریق سرقت انبوه داده های شخصی مثلاً اطلاعات کارت اعتباری اشخاص و یا هک کردن و هدایت افراد به سمت اهداف خاص و در بستر تجارت الکترونیک صورت پذیرد.

کلاهبرداری رایانه ای

در میان جرایم رایج در تجارت الکترونیک بی گمان پر تعداد ترین و مخاطره آمیزترین جرم کلاهبداری است. کلاهبرداری رایانه ای را می توان فریب دیگران از طریق ورود به یک سیستم رایانه ای و محو یا توقف یا تغییر یا ایجاد داده پیام و یا گمراهی سیستم های پردازش خودکار از طریق مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای تعریف نمود.

در کلاهبرداری رایانه ای سوء نیت خاص شرط اساسی در تحقق جرم محسوب می گردد. بنابراین برای آنکه قصد نتیجه در ارتکاب این جرم حاصل شود، لازم است رفتار مجرمانه واجد این سه جزء باشد:

• سوء استفاده یا استفاده غیرمجاز از داده پیام ها، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و ارتکاب اعمالی نظیر ورود، محو، توقف داده پیام و مداخله در عملکرد یا سیستم رایانه ای
• تحصیل وجوه و اموال یا امتیازهای مالی و بردن اموال دیگران از طریق اعمال یادشده برای خود یا دیگری
• فریب خوردن دیگران یا گمراه شدن سیستم های پردازش خودکار و مانند آن

در این جرم ، سوء نیت نقش اساسی در احراز جرم دارد. بنابراین در مواردی که مال یا وجه یا امتیازی مورد برداشت قرار می گیرد، اما سوء نیت در آن نقش ندارد، نمی توان جرم کلاهبرداری را به آن اطلاق نمود. زیرا سوء نیت که شرط اساسی در جرم کلاهبرداری است در آن، محقق نشده است.

کلاهبرداری انواع مختلفی دارد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقالات کلاهبرداری اینترنتی بانکی ، کلاهبردار چگونه کلاهبرداری می کند؟ ، کلاهبرداری به شیوه پانزی ، گول نخورید مراقب کلاهبرداران اینترنتی باشید ، کلاهبرداری اینترنتی بزرگ  را مطالعه نمایید.

جعل رایانه ای

بعد از کلاهبرداری رایانه ای، موضوع جعل و دستکاری داده ها از جمله موضوعات مهم در میان جرایم رایج در تجارت الکترونیک محسوب می گردد. جعل رایانه ای در ماده 68 قانون تجارت الکترونیک پيش بيني شده است.

بر پایه این ماده، هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی،

• از طریق ورود، تغییر، محو و توقف داده پیام
• و مداخله در پردازش داده پیام و سیستم های رایانه ای،
• و یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم های رمزنگاری تولید امضا مثل کلید اختصاصی بدون مجوز امضا کننده
• و یا تولید امضای فاقد سابقه ثبت در فهرست دفاتر اسناد الکترونیکی
• و یا عدم انطباق آن وسایل با نام دارنده در فهرست مزبور
• و اخذ گواهی مجعول
• و نظایر آن

اقدام به جعل داده پیام های دارای ارزش مالی و اثباتی نماید تا با ارائه آن به مراجع اداری، قضایی، مالی و غیره به عنوان داده پیام های معتبر استفاده نماید،جاعل محسوب و به مجازات حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال محکوم می شود.

نقض حقوق مصرف کننده و قواعد تبلیغ

این جرم در مواد 69 و 70 قانون تجارت الکترونیک مورد اشاره قانونگذار قرار گرفته است. منظور از مصرف کننده، هر شخص اعم از حقیقی و حقوقی است که به منظوری جز تجارت یا شغل حرفه ای به خرید کالا و خدمت اقدام می کند.

باید دانست مصرف کنندگان از حقوق خاص برخوردارند. حقوق قانونی خریداران در خریدهای اینترنتی موضوع مهمی است که باید رعایت شود. در مورد تبلیغ نیز نکات مهمی در خریدهای اینترنتی و در بستر تجارت الکترونیک وجود دارد که باید رعایت شود.

اگر بخواهیم در مجموع برخی شرایط را برای حفظ حقوق مصرف کننده در خرید اینترنتی و درست بودن شیوه تبلیغ آن ذکر نماییم می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ارائه اطلاعات مناسب برای راهنمایی خریدار
• ارسال تأییدیه اطلاعات مقدماتی و آدرس محل تجاری یا کاری و ضمانت و پشتیبانی پس از فروش
• حق انصراف 7 روزه برای خریدار و عدم تحمیل هر نوع هزینه مازاد در استفاده از این حق
• عودت وجه در فرض ناتوانی از اجرای تعهد
• بیان غیر شفاف یا غلوآمیز یک خصوصیت کالا و خدمات بگونه ای که موجبات فریب را فراهم کند.
• به خطر انداختن سلامت افراد در تبلیغ
•  روشن نبودن و صریح نبودن هویت شخص یا بنگاهی که تبلیغ به نفع اوست
• مخفی کردن حقایق مربوط به هویت یا محل کسب

نقض اسرار و علائم تجاری

یکی دیگر از جرایم رایج در فضای تجارت الکترونیک است. اسرار تجاری که مورد نقض قرار می گیرد برای آنکه نقض آن موجب تحقق جرم باشد، باید دارای ارزش اقتصادی بوده و در دسترس عموم قرار نداشته باشد.

ضمن اینکه تلاش های متعارف جهت حفظ و حراست از آن انجام شده باشد . همچنین باید جرم در بستر اینترنت صورت گرفته و اسرار تجاری نیز مربوط به افراد تاجر باشد. علامت تجاری می تواند هر نوع نقش، تصویر، رقم، حرف، عبارت، مهر و نظایر آن باشد. برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی یا تجارتی یا فلاحتی اختیار می شود.

نقض حمایت از داده پیام های شخصی

این داده ها می باید حاوی اطلاعات شخصی افراد و کاربران باشد نه اطلاعات عمومی یا عام. یعنی بتوان آن را به یک شخص خاص متعلق دانست. این داده پیام ها می تواند مواردی نظیر: دیدگاههای عقیدتی، ویژگی های اخلاقی، وضعیت روحی و یا جنسی افراد باشد که بدون رضایت آنها منتشر شده یا دیگران به آن دسترسی پیدا کرده باشند.

مشاوره با وکیل سایبری در مورد جرایم تجارت الکترونیک

اگر می خواهید با جرایم رایج در تجارت الکترونیک آشنا شوید بخش مقالات ما را حتماً مرور نمایید. اگر شما در حال حاضر در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت دارید. یا اینکه بخشی از فعالیت شما در بستر فضای مجازی و اینترنت انجام می پذیرد و اخیراً با مشکلات حقوقی در این زمینه مواجه شده اید می توانید با ما تماس بگیرید.

ممکن است شما اخیراً خرید اینترنتی ناموفق داشته اید. و شخص کلاهبردار از شما کلاهبرداری کرده است. لذا قصد طرح شکایت از خرید تلگرام و واتساپ و اینستاگرام دارید. در هر صورت بدنبال مفری برای طرح شکایت هستید. اگر چنین قصدی دارید می توانید با وکیل سایبری در تماس باشید.