نقض حقوق مصرف کننده توسط فروشگاه های اینترنتی
امروزه با توسعه و گسترش علوم ارتباطات و فناوری های نوین، شیوه زندگی و نحوه رفع نیازهای گوناگون مردم نیز، در حال تغییر است. نمونه ای از این تغییرات را، میتوان در خرید و فروش و مبادلات مالی روزمره آنان جستجو نمود. به طوری که متقاضیان کالا و خدمات، پس از مراجعه به فروشگاه های اینترنتی، با کمترین زحمت، و صرفه جویی در قیمت و زمان، میتوانند به کالا یا خدمت موردنیاز خود دست یابند.
گروه تخصصی وکیل سایبری قصد دارد در این مقاله، به بررسی حقوق مراجعه کنندگان به فروشگاه های اینترنتی(به انگلیسی:violation of consumer rights) بپردازد. به امید اینکه با افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مردم از حقوق خود در این حوزه، راه های سوءاستفاده برخی اشخاص و تشکیلات سودجو، فرصت طلب و متقلب، نسبت به مصرف کنندگان کالا و خدمات گوناگون محدود گردد.
حقوق مصرف کننده چیست؟
به مجموعه ضوابط و مقرراتی که از منافع مصرف کنندگان در برابر ارائه دهندگان کالا و خدمات، حمایت میکند؛ حقوق مصرف کننده گویند.
مصادیق حقوق مصرف کنندگان کالا و خدمات
حقوق مصرف کنندگان کالا و خدمات به شرح زیر است:
۱- آگاهی از اطلاعات مهم و مؤثر در انتخاب کالا و خدمات مورد نیاز
۲- امکان پشیمانی از معامله و پس دادن کالا به فروشگاه
۳- خودداری از پذیرش شروط غیرمنصفانه
۴- عدم ارائه اطلاعات غیرحقیقی و فریبکارانه توسط فروشنده
آگاهی از اطلاعات مهم و مؤثر کالا و خدمات
مراجعه کنندگان به فروشگاه های اینترنتی، حق دارند در رابطه با موارد زیر، اطلاعات لازم و کافی را به دست آورند:
۱- مشخصات فنی و قابلیت های خاص کالا یا خدمات موردنظر
۲- مشخصات کامل فروشنده
۳- نحوه برقراری ارتباط با فروشگاه
۴- مخارج مربوط به ارسال کالا و خدمات
۵- زمان اعتبار اطلاعات و پیشنهادهای منتشرشده در سایت
۶- جزئیات مربوط به پرداخت بهای کالا و خدمات
۷- نحوه ارسال اجناس خریداری شده برای مشتریان
۸- شرایط و جزئیات مربوط به فسخ قرارداد
۹- شرایط و موارد مربوط به خدمات پس از فروش
ضرورت وجود نماد الکترونیکی
برای این منظور لازم است حتماً روی نماد اعتماد الکترونیکی فروشگاه کلیک کنید. تا از همه اطلاعات و جزئیات فروشگاه، اعم از نشانی وب سایت، وضعیت نماد، آدرس شرکت، تلفن و نشانی الکترونیکی و هویت صاحب امتیازان آن و… مطلع شوید و همواره ردپایی از آنان داشته باشید. درغیراین صورت ممکن است به شدت متضرر شوید. مرکز تجارت الکترونیکی، پس از بررسی سایت مورد نظر و هویت مالک یا مالکان آن، درصورت وجود شرایط و استانداردهای لازم، نماد اعتماد الکترونیکی را به فروشگاه های معتبر اعطا می کند.
نماد اعتماد الکترونیکی، یک نشان دولتی است که صرفاً توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (وزارت صنعت، معدن و تجارت) صادر شده و به کسب و کارهای اینترنتی با هدف ساماندهی، احراز هويت و صلاحيت آنها اعطا مي‌گردد. هدف از اعطاي نماد اعتماد الكترونيكي، اعتماد‌سازي و رسميت‌دهي به فعاليت کسب و کارهای اینترنتی، حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي در ابعاد مختلف اعم از امنيتي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادی است.
ساماندهی سایت‌های تجاری در كشور، مؤثرترین گام برای ایجاد فضای تجارت الكترونیكی خواهد بود. به نحوی كه مردم در هنگام خرید از طریق اینترنت، با اطمینان از این‌كه سایت‌ها به تعهدات خود در قبال آنان، عمل خواهند كرد و حقوق مصرف كنندگان را به رسمیت می‌شناسند، اقدام به خرید می كنند.
پشیمانی از معامله یا حق انصراف
به موجب قانون تجارت الکترونیک، خریدار می تواند حداکثر تا هفت روز کاری، بدون پرداخت هیچ هزینه ای، به استثنای هزینه مرجوع نمودن کالا و خدمات، از حق انصراف خود استفاده نموده و اجناس خریداری شده را به فروشگاه مسترد کند. فروشنده نیز موظف است در اسرع وقت، بهای دریافت شده از مشتری را به وی بازگرداند. این مهلت درصورت فروش کالا، از تاریخ تسلیم کالا به مصرف کننده، و درصورت فروش خدمات، از روز انعقاد قرارداد کاری محاسبه خواهد شد.
شما خریداران و سفارش دهندگان محترم، باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که قانونگذار، برای مراجعه کنندگان به فروشگاه های اینترنتی، حقوقی را پیش بینی نموده است. به همین سبب متصدیان سایت ها و سامانه های مربوطه، بدون هیچ منتی موظف به رعایت این مقررات هستند. برخی از فروشگاه های مجازی، این مدت را به عنوان ضمانت از کالا معرفی میکنند. درحالی که پس گرفتن کالای خراب و غیرقابل مصرف و حتی سالم، جزء وظایف قانونی آنها است. اگر واقعاً میخواهند لطفی کرده باشند، باید این مدت را افزایش دهند.
البته ممکن است فروشنده و مشتری، با یکدیگر توافق نمایند که چنانچه جنس فروخته شده به هر دلیلی مورد پسند خریدار واقع نشد، فروشگاه کالای مشابهی را برای وی ارسال کند. بدیهی است کالای جایگزین، نباید معیوب باشد. همچنین لازم است از نظر کیفیت نیز پایین تر از کالای قبلی نباشد. بلکه به نظر میرسد باید کیفیت بهتری هم داشته باشد. چون اگر نظر مشتری مطلوب و مثبت بود، دیگر تقاضای جنس مشابه را مطرح نمی کرد.
شرایط عدم وجود حق انصراف برای کالا و خدمات
مصرف‌کننده در موارد زیر به علت شرایط خاص کالا و خدمات، فاقد حق انصراف خواهد بود. مگر این که طرفین به نحو دیگری توافق نمایند.
- ارائه‌ی خدمات برای تحویل مواد غذایی یا سایر کالاهایی که مورد مصرف روزانه دارند.
- کالا یا خدماتی که قیمت آنها، توسط نوسانات بازارهای مالی تعیین می‌شود و خارج از اختیار تأمین‌کننده است.
- کالاهای ساخته شده با مشخصات فردی مصرف‌کننده، که به طور واضح جنبه‌ی شخصی دارند. یا اینکه به دلیل طبیعت آنها، نمی‌توانند بازپس داده شوند. یا این که به سرعت قابلیت فساد و خرابی دارند.
- نرم‌افزارهای رایانه‌ای بسته‌بندی شده، که به وسیله‌ی مصرف‌کننده باز شده باشند.
- روزنامه، نشریه و مجلات مطابق تعریف قانون مطبوعات.
خودداری از پذیرش شروط غیرمنصفانه
هدف خیلی از آدمها از تجارت های نوین امروزی، علاوه بر به دست آوردن سودهای رایج و متعارف، رسیدن به منافعی است که از راه های معمول کسب و کار به دست نخواهد آمد. قرار نیست معامله از راه دور، بهانه و وسیله ای باشد برای سوءاستفاده فروشگاه ها از اعتماد متقاضیان. تا از این طریق بتوانند هر شرط غیرمنصفانه و ناعادلانه ای را در قرارداد بگنجانند. به همین دلیل هر شرطی که بین طرفین تراضی شود و مغایر با مقررات مربوط به حمایت از مصرف کننده، که در قانون تجارت الکترونیک ذکرشده باشد، باطل و فاقد اعتبار است. اما به صحت خود قرارداد خدشه ای وارد نمیشود. وضعیت شروطی که از نظر عرف معاملاتی، برخلاف انصاف می باشد، این چنین است. هرچند اگر در قانون نامی از آن شرط برده نشده باشد.
خودداری از تبلیغات غیرواقعی و ارائه اطلاعات دروغین
یکی از حقوق مراجعه کنندگان به فروشگاه های اینترنتی، در امان بودن آنان از زیان های متقلبانه تبلیغات و بازاریابی دروغین است. یعنی اظهارات و توضیحات فروشندگان نباید به گونه ای باشد که موجب فریب خریداران و ترغیب و تحریک و تشویق آنان به صرف پول خود، مطابق نظر طرف مقابل گردد. قواعد تبلیغ توسط فروشگاه های اینترنتی، به شرح زیر است:
- تأمین کننده باید به نحوی تبلیغ کند که مصرف کننده به طور دقیق، صحیح و روشن اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را درک کند. به همین دلیل، فروشندگان باید از اغراق و مبالغه و تعریف و تمجید بیش از حد، نسبت به کالا و خدمات خود امتناع کنند.
- فروشندگان یا تأمین کنندگان، در تبلیغ کالا و خدمات خود، نباید مرتکب فعل یا ترک‌فعلی شوند که سبب مشتبه شدن و یا فریب مخاطب از حیث کمیت و کیفیت شود.
- در تبلیغات و بازاریابی، باید هویت شخص یا بنگاهی که تبلیغات به نفع اوست، روشن و صریح باشد.
- تأمین کنندگان، نباید از خصوصیات ویژه معاملات به روش الکترونیکی، جهت مخفی نمودن حقایق مربوط به هویت یا محل کسب خود، سوءاستفاده کنند.
ضمانت اجرای نقض حقوق مصرف کننده چیست؟
اگر مصرف کنندگان کالا و خدمات، به دلیل نقض و زیر پا گذاشتن هر یک از حقوق خود، که در بالا شرح داده شد، اعتراض یا نارضایتی داشته باشند، میتوانند از دو طریق زیر، جهت دفاع از حقوق خود اقدام کنند:
- ثبت گزارش در سامانه نماد اعتماد الکترونیکی: رسیدگی های لازم جهت تشخیص متخلفین و انجام برخوردهای قانونی با آنان، توسط مسئولین مربوط انجام خواهد شد.
- طرح دعوا در دادگاه های حقوقی: بدیهی است به اختلافات ناشی از عقود و معاملات و نیز ادعاهای راجع به تدلیس و فریب در قرارداد، در دادگاه های عمومی حقوقی رسیدگی خواهد شد. درصورتی که به تشخیص این مراجع، حق با مدعی باشد؛ نسبت به صدور حکم مناسب و بازپس گیری حقوق آنان از فروشگاه های اینترنتی متخلف و ناقض قانون، اقدامات لازم انجام خواهد شد.
اگر حقوق شما به عنوان مراجعه کنندگان و مشتریان فروشگاه های اینترنتی، مورد نقض و تضییع قرارگرفته است؛ گروه تخصصی وکیل سایبری از ارائه هرگونه راهنمایی و مشاوره در این رابطه خودداری نخواهد نمود. پس با ما تماس بگیرید.