آشنایی با کنوانسیون قراردادهای الکترونیکی آنسیترال
کنوانسیون قراردادهای الکترونیکی آنسیترال
با افزایش تاثیر اینترنت بر جهان تجارت و گسترش معاملات تجاری در سطح بین الملل، وجود قوانین و مقررات جهانی یکی از ضروریات است. کنوانسیون آنسیترال نیز یکی از قراردادهای الکترونیکی است که کشور ما ایران به آن پیوسته است.
بر اساس کنوانسیون آنسیترال هرگونه قرارداد الکترونیکی که از طریق موبایل، اینترنت، فکس و … در هر گوشه از جهان انجام پذیرد، مشمول قوانین خاصی می شود. این کنوانسیون با هدف یکنواخت نمودن حقوق تجارت بین المللی، توسط کمیسیون سازمان ملل به وجود آمده است.
آنسیترال چیست؟
کلمه آنسیترال مخفف عبارت United Nations Commission on International Trade Law است. در واقع آنسیترال در سال ۱۹۶۶ به عنوان کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد به وجود آمد. هدف از معرفی این کنوانسیون، بهبود توسعه ساختارهای حقوقی در تجارت بین المللی بود.
در آن دوران کمیسیون عمومی سازمان ملل تصمیم گرفت که برای نوسازی حقوق تجارت بین المللی و یکسان سازی آن ها از یک ابزار مشترک استفاده کند که همه افراد در سراسر نقاط جهان بتوانند برای موضوعات گوناگون در حقوق تجارت بین الملل به آن مراجعه نمایند.
این قانون محدودیت جغرافیایی ندارد و برای تمام نظام های اقتصادی و حقوقی جهانی قابل استفاده است. کشورهای زیادی از جمله ایران به این معاهده پیوسته اند و از قوانین آن تبعیت می کنند.
معرفی کنوانسیون آنسیترال
کنوانسیون آنسیترال یکی از منابع بین المللی در حوزه قراردادهای الکترونیکی است. در واقع زیربنای حقوقی تجارت الکترونیک را قراردادها تشکیل می دهند و از آنجا که با پیشرفت تکنولوژی، تجارت الکترونیک در جهان گسترش پیدا کرده و معاملات تجاری در سراسر جهان انجام می پذیرد، وجود قراردادهای الکترونیکی و قوانین بین المللی ضروری است.
به طور کلی قراردادهای الکترونیکی، وسیله ای برای تبادل الکترونیکی داده ها هستند و طرفین قرارداد از نرم‌افزار ها و سخت‌افزار ها در محیط الکترونیکی برای بستن قرارداد استفاده می کنند.
به زبان ساده تر تمام دستور های پرداخت الکترونیکی، سفارشات خرید و سفارش های اینترنتی همه مشمول قراردادهای الکترونیکی می شوند. در دنیای امروزی که ابزار های الکترونیکی بستر مناسبی برای وقوع قرارداد های الکترونیکی هستند، آشنایی با چالش ها و حقوق مربوط به طرفین قرارداد ضروری است.
به همین خاطر در سال ۱۳۸۲ در کشور ما قانون تجارت الکترونیک به تصویب رسید. در مجمع سازمان ملل نیز کنوانسیون استفاده از ارتباطات الکترونیکی در قراردادهای بین المللی تصویب شد. ایران نیز در شهریور ۱۴۰۲ به کنوانسیون آنسیترال ملحق شد.
وظیفه آنسیترال چیست؟
نهاد آنسیترال دارای وظایف گوناگونی است که شامل قانونگذاری، برقراری نظم هنگام منعقد کردن قراردادها و بازبینی آن ها می شود. این ابزار که برای هماهنگ سازی و متحدسازی قوانین بین الملل بوجود آمده، دارای وظایف زیر می‌باشد.
- برقراری نظم و هماهنگی
- اطلاع رسانی به کاربران برای حمایت از هماهنگ سازی حقوق قانون گذاری
- کمک به اصلاح حقوقی و ارائه کمک های تخصصی
معرفی اسناد مهم آنسیترال
کمیسیون آنسیترال یا همان کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد، دارای ۴ سند مهم است. وظیفه این اسناد نیز توسعه، ترویج داوری و ایجاد هماهنگی و یکنواختی بین قوانین و مقررات بین المللی است. اسناد مهم آنسیترال عبارتند از:
- قواعد داوری که در سال ۱۹۷۶ تصویب شد.
- قانون نمونه داوری تجارت بین المللی که در سال ۱۹۸۵ تصویب شد.
- قواعد شفافیت در داوری های سرمایه گذاری که در سال ۲۰۱۳ تصویب شد.
- کنوانسیون شفافیت در داوری های مبتنی بر معاهده بین دولت و سرمایه‌گذار که در سال ۲۰۱۴ پیش نویس آن تهیه شد و در سال ۲۰۱۵ با عنوان کنوانسیون موریس، به امضای کشورهای دیگر رسید. این قانون همچنان برای کشور های امضا کننده مفتوح است.
ویژگی‌‌های قرارداد الکترونیکی در کنوانسیون آنسیترال
حالا که صحبت از کنوانسیون آنسیترال است و این کنوانسیون هم برای رسیدگی به قراردادهای الکترونیکی به وجود آمده، بد نیست درباره ویژگی های قرارداد الکترونیکی بیشتر بدانید.
قراردادهای الکترونیکی یک طرفه هستند.
تصور کنید شما می خواهید از یک سایت اینترنتی تلویزیون بخرید. در هنگام خرید شما نمی توانید با فروشنده مذاکره کنید یا از او تخفیف بگیرید. فقط اجازه دارید با استفاده از اطلاعاتی که در سایت ارائه شده، اقدام به خرید کنید. یعنی شما اختیاری برای تعیین شرایط و ضوابط خرید ندارید و ناچار هستید یک قرارداد الحاقی را با فروشنده ببندید.
به این معنا که قرارداد الکترونیکی کاملاً یک طرفه است و مقررات ویژه ای برای حمایت از مصرف کننده یا خریدار که شما باشید، پیش بینی نشده است. در این مواقع است که بر اساس کنوانسیون آنسیترال، قوانین و مقرراتی هم برای حمایت از مصرف کننده تعیین می گردد.
قرارداد الکترونیکی غیرحضوری است.
به دلیل اینکه انعقاد قراردادهای الکترونیکی بدون حضور طرفین انجام می شود و از راه دور منعقد می گردند، هیچ محدودیت زمانی و مکانی برای آن ها وجود ندارد. همین امر باعث می شود تا به خاطر نبود مکان و زمان مشخص، بین دو طرف قرارداد مشکلات و چالش هایی به وجود بیاید.
پس لازم است که یک دادگاه صالح و یک قانون دقیق برای رسیدگی به قراردادهای غیر حضوری الکترونیکی وجود داشته باشد. اینجا است که کنوانسیون آنسیترال وارد می شود و از حقوق مصرف کننده و خریدار دفاع می کند.
اصول و قواعد کنوانسیون آنسیترال
کنوانسیون آنسیترال مجموعه اصول و قواعدی است که برای تبادل آسان و ایمن در بسترهای الکترونیکی تنظیم شده است. این قانون برای استفاده از سیستم های ارتباطی جدید تصویب شده و بر انواع و اقسام قراردادهای الکترونیکی قابل اعمال است.
در واقع هدف قانونگذار از تصویب کنوانسیون آنسیترال، گسترش قوانین تجارت الکترونیک بر انواع و اقسام قرارداد های فیزیکی بوده است. به عنوان مثال هر قراردادی که از طریق اینترنت، تلفن، موبایل، فاکس و … صورت بگیرد، مشمول کنوانسیون آنسیترال می شود.
بنابراین اگر قرار باشد شما به عنوان ایرانی، یک قرارداد اینترنتی با فروشگاه خارجی ببندید که در کشور دیگری قرار گرفته به راحتی می توانید با استناد به کنوانسیون آنسیترال، قوانین قراردادهای الکترونیکی را اجرا نموده و بر اساس آن، حقوق خودتان را مطالبه نمایید. با وجود کنوانسیون آنسیترال، محل کسب و کار دو طرف قرارداد اهمیتی ندارد و این کنوانسیون بر کلیه قراردادهای الکترونیکی منعقد حاکم است.
هدف از اجرای کنوانسیون آنسیترال چیست؟
کنوانسیون آنسیترال برای کمک به کشور ها تصویب شده و به آن ها کمک می کند تا در اصلاح و نوسازی قوانین خود در زمینه تجارت الکترونیک از آن استفاده نمایند. قوانین موجود در این کنوانسیون، منعکس کننده اجماع جهانی هستند و برای داوری بین طرفین قرارداد تصویب شده اند. تمام سیستم های حقوقی و اقتصادهای گوناگون در سراسر جهان این قانون را پذیرفته اند و به صورت بین المللی آن را تصویب و منتشر کرده اند.
این کنوانسیون که آخرین سند مدون در حوزه تجارت الکترونیکی است به منظور هماهنگ سازی نظام های حقوقی مختلف به وجود آمده است. کنوانسیون آنسیترال در بیست و سوم نوامبر سال ۲۰۰۵ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است.
کشور ما نیز یک سال است که به این کنوانسیون پیوسته و اصول و قواعد آن را مورد پذیرش قرار داده است. جالب اینجاست که علاوه بر ایجاد هماهنگی در حقوق کشور ها، کنوانسیون آنسیترال قوانین دیگری که در زمینه تجارت الکترونیک وجود دارد را نیز مورد توجه قرار داده است.
استثنائات کنوانسیون آنسیترال
هر قانونی دارای استثناهایی است. کنوانسیون آنسیترال نیز در ماده ۲، استثناهایی برای قراردادهای منعقده الکترونیکی مشخص کرده است.
بر اساس این استثنائات، تنها قراردادهایی در حوزه کنوانسیون آنسیترال قرار می گیرند که بین تجار و افراد دیگر انجام پذیرند. چنانچه قراردادی با اهداف شخصی یا بین افراد خانواده منعقد گردد، قانون تجارت الکترونیک برای آن قابل اجرا نیست. به این معنا که کنوانسیون قراردادهای الکترونیکی آنسیترال، فقط بین تجار و در مدل بیزینس تو بیزینس حاکم است و اگر قراردادی بین تاجر و مصرف کننده باشد، مشمول این قانون نمی‌شود.
نکته: این استثنائات بیان کننده این نکته است که کنوانسیون آنسیترال تنوع بالایی دارد و کمک می کند تا هر کشور با هر نوع حاکمیت بتواند از این قانون در حوزه تجارت الکترونیک خود استفاده نماید.
کاربرد کنوانسیون آنسیترال چیست؟
با بررسی نقش مهم آنسیترال در توسعه دادن حقوق تجارت بین الملل، متوجه کاربردهای آن می شوید. از آنجا که اولین ماموریت کنوانسیون آنسیترال، نوسازی حقوق تجارت بین الملل با استفاده از ابزارهای قانونگذاری و غیر قانونگذاری بوده است و با تلاش برای یکسان سازی حقوق تجارت بین الملل به وجود آمده است، کاربرد اصلی آن برای حل و فصل اختلافات تجاری است. آنسیترال در موارد زیر کاربرد دارد.
- حل و فصل اختلافات در قراردادهای تجاری بین المللی
- حل و فصل اختلافات در قراردادهای حمل و نقل
- حل و فصل اختلافات در مواقع ورشکستگی تجاری
- حل فصل اختلافات در هنگام پرداخت های بین المللی
- حل و فصل اختلافات در زمینه تجارت الکترونیکی
- تضمین معاملات بین المللی و تامین نمودن کالا ها و خدمات
کلام پایانی
در این نوشتار درباره قوانین آنسیترال و کنوانسیون قانون تجارت الکترونیک صحبت کردیم. در صورتی که قصد تنظیم قرارداد با شرکت های خارجی را دارید و می خواهید درباره قوانین و مقررات حاکم بر تجارت بین الملل اطلاعات دقیق تری به دست بیاورید، کافی است با کارشناسان حقوقی و وکلای اینترنتی ما در مجموعه وکیل سایبری و یا با وکیل علیرضا طباطبایی تماس بگیرید.
