آشنایی با نکات حقوقی در ثبت محصولات نرم افزاری

ثبت محصولات نرم افزاری

لازمه ثبت محصولات نرم افزاری، حمایت از حقوق پدیدآورندگان است. در کشور ما بر اساس ماده یک قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان، افرادی که نرم افزاری را برای اولین بار تولید و توزیع کنند از حقوق معنوی خاصی برخوردار هستند و بر اساس ماده ۴ و ۵ این آیین نامه، پدیدآورنده به مدت نامحدود مالک این نرم افزار خواهد بود.

اگر به اطلاعات بیشتری درباره نکات حقوقی برای ثبت محصولات نرم افزاری نیاز دارید و می ‌خواهید با مراحل ثبت نرم‌افزار آشنا شوید، این مقاله برای شماست.

حقوق مادی و معنوی ثبت محصولات نرم افزاری

نرم افزارها این روزها در کسب و کارهای اینترنتی و زندگی روزمره نقش پررنگی دارند. به دلیل اینکه ‌نرم افزارها باعث بهبود خدمات رسانی شده و هزینه‌ های شرکت ‌ها را برای رقابت در بازار؛ کاهش می ‌دهند افراد زیادی هستند که برای ساخت نرم افزارها و اپلیکیشن ‌های جدید تلاش می ‌کنند.

اما هر کس به عنوان سازنده و مخترع نرم افزار، مؤلفه‌ های خاصی را برای نرم افزار خود در نظر می ‌گیرد تا آن را از سایر نرم افزار ها متمایز کند. شرکت‌ های بزرگ نیز به دنبال نرم افزار های جدید و خلاقانه هستند تا بتوانند سود بیشتری از طریق آن ها به دست بیاورند. ولی در اینجا مسئله حمایت قانونی از سازنده نرم افزار است.

قرارداد خدمات نرم افزار

در واقع حقوق مالکیت فکری توسعه دهندگان باید حفظ شود تا بتوانند در این زمینه به نوآوری ‌های خود ادامه دهند. قانون ثبت نرم‌افزار در نظام حقوقی کشورمان به توسعه دهندگان این اجازه را می ‌دهد تا به مدت نامحدود از حقوق معنوی خود محافظت کنند.

این حقوق باعث می‌ شود تا کسی امکان کلاهبرداری و استفاده غیرمجاز از نرم‌افزار آنها را نداشته باشد. به این صورت هرگونه کپی برداری جرم محسوب شده و امکان تعقیب قانونی متخلفین وجود دارد. در مواردی هم پدیدآورنده یک نرم افزار می ‌تواند از ناقضین حقوق خود مطالبه خسارت نماید!

ثبت محصولات نرم افزاری به پدیدآورندگان ‌افزارها اجازه می‌ دهد تا از امتیازات قانونی خود استفاده کنند و جلوی سوء استفاده ‌های افراد کلاهبردار را بگیرند.

حقوق معنوی در ثبت محصولات نرم افزاری

در آیین نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان، قانونگذار مواد و تبصره‌ های گوناگونی را برای حفظ حقوق پدیدآورنده مشخص کرده است، اما اگر بخواهیم از نظر معنوی با حقوق پدیدآورنده آشنا شویم، باید این نکته را بدانیم که ساخت و طراحی یک نرم افزار به صورت گروهی یا تک نفره کار بسیار دشواری است و منصفانه نیست که شخص دیگری بدون اجازه پدیدآورنده از نرم افزار استفاده کند.

• در ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزار های رایانه ‌ای، حقوق معنوی به صراحت تعریف شده است. بر اساس این قانون، پدید آورنده نسبت به نرم افزار حق انتصاب دارد و به دلیل اینکه این نرم افزار ناشی از خلاقیت، دانش و ابتکار خود او بوده است، شخص دیگری اجازه ندارد بدون نام پدیدآورنده آن را منتشر کند و از آن استفاده نماید.
• حقوق معنوی ثبت محصولات نرم افزاری محدودیت زمانی و مکانی ندارد و هیچکس در هیچ کجای دنیا نمی‌تواند این حق را نادیده بگیرد.
• در مواردی که یک یا چند نفر در مواردی که دو یا چند نفر به صورت گروهی در پدید آوردن یک نرم افزار اشتراک داشته باشند، حقوق مادی و معنوی به صورت مشارکتی به آنها تعلق می ‌گیرد و همه سازندگان در حقوق مادی و معنوی به صورت یکسان مشارکت دارند.

حقوق مادی ثبت محصولات نرم افزاری

علاوه بر حقوق معنوی که به سازندگان و پدیدآورندگان نرم افزار تعلق می‌گیرد، یک سری حقوق مادی هم هستند که باعث بهره‌ برداری اقتصادی و تجاری از نرم افزار می ‌شوند.

بر اساس این قانون، هرگونه بهره‌برداری اقتصادی و تجاری از نرم افزار فقط متعلق به پدید آورندگان است. این حقوق محدودیت زمانی دارند و معمولاً تا ۳۰ سال بعد از انتشار نرم افزار به پدیدآورنده تعلق دارند. اما بعد از آن، امکان استفاده و انتشار نرم افزار از طریق دیگران میسر می ‌شود.

اگر شما به عنوان پدیدآورنده یک نرم افزار قصد ثبت آن را دارید و می ‌خواهید با نکات حقوقی و حقوق مادی خود آشنا شوید، این قسمت را از دست ندهید. زیرا قصد داریم درباره حقوق مادی که در ماده ۵ آیین نامه به آن ها اشاره شده صحبت کنیم.

• حق نشر نرم افزار

حق نشر نرم افزار یا قرار دادن آن در معرض استفاده عموم به به خود پدیدآورنده تعلق دارد. یعنی شخص پدیدآورنده می ‌تواند این نرم افزار را روی حامل ‌های رایانه ‌ای قرار داده و اجازه دهد که در محیط‌ های رایانه ‌ای دیگران از آن استفاده کنند.

• حق استفاده شخصی

گاهی اوقات پدید آورنده نرم افزار فقط قصد استفاده شخصی از اثر خود را دارد و بدون اینکه اثر خود را به صورت عمومی منتشر یا توزیع کند، فقط خودش از آن استفاده می ‌کند.

• حق اجرا

بر اساس قوانین ثبت محصولات نرم افزاری، پدیدآورنده اجازه دارد که به صورت عملی و کاربردی از نرم افزار خود در محیط‌ های رایانه ‌ای استفاده کند.

• حق عرضه

پدیدآورنده نرم افزار می‌ تواند به مدت محدود در زمان یا مکان مشخص شده، نرم افزار خود را در اختیار دیگران قرار دهد تا اشخاص معینی که خودش تعیین کرده به بهره‌برداری از نرم افزار بپردازند.

• حق تکثیر

تکثیر نرم افزار جزو حقوق انکارناپذیر پدید آورنده است. بنابراین اگر شخصی بخواهد از نرم افزار ساخت دست خود، نسخه برداری کند، آن را تغییر دهد یا در جایی منتشر کند، حق تکثیر آن را دارد.

• حق انتصاب

حق انتصاب نیز متعلق به پدید آورنده آن است. بنابراین هرجا که نرم افزار معرفی شود، باید حتماً نام پدیدآورنده آن منتشر شود. در غیر این صورت می ‌تواند حق انتصاب نام خود بر نرم افزار را مطالبه نماید.

نکته: امکان نتقال این حقوق توسط پدیدآورنده وجود دارد و می ‌تواند به ازای دریافت وجه مشخص شده و ارزش گذاری نرم افزار، حقوق خود را به شخص دیگری واگذار کند.

مواد قانونی نقض حقوق پدیدآورنده نرم افزار

ثبت محصولات نرم افزاری دارای شرایط و قوانین خاصی است و همانطور که مشاهده کردید، یک سری قوانین مادی و معنوی وجود دارد که همه باید آنها را رعایت کنند. در صورتی که شخصی باعث نقض حقوق پدیدآورنده نرم افزار شود در قانون برای مقابله با او راهکارهایی در نظر گرفته شده است.

در لایحه مربوط به حقوق پدیدآورندگان نرم افزار، یک سری موارد هم عنوان شده که مربوط به نقض حقوق پدیدآورنده نرم افزار می ‌شود. این مواد قانونی عبارتند از:

ماده ۱۵

بر اساس ماده ۱۵ چنانچه شخصی تغییرات جزئی را در یک نرم‌افزار پدید آورد و آن را به عنوان یک نرم‌افزار جدید به نام خودش ثبت کند، حقوق پدید آورنده را نقض کرده است. بر اساس این ماده، ایجاد یک تغییر جزئی باعث تغییر مالکیت نمی ‌شود و نقض حقوق پدیدآورنده اصلی است.

ماده ۱۷

چنانچه شخصی از اسم و برند اصی استفاده کند که معرف یک نرم افزار است، یعنی حقوق پدیدآورنده اصلی را نقض کرده است. زیرا بدون مجوز از حقوق مادی و معنوی او استفاده کرده و این کار غیرقانونی است. این ماده برای حفاظت از هویت نرم افزار ها و برندینگ تدوین شده است و اجازه بهره‌برداری بدون مجوز از خالق نرم افزار را نمی ‌دهد.

ماده ۱۸

بر اساس ماده ۱۸ چنانچه کسی با اطلاع از نقض حقوق پدید آورنده، همچنان اصرار بر منتشر کردن و استفاده از آن داشته باشد به صورت آگاهانه حقوق پدیدآورنده را نقض کرده است. این اقدام غیرقانونی است. هرگونه خرید و فروش یا استفاده از این نرم‌افزار غیرمجاز محسوب می‌شود. این قانون برای حفظ حق تکثیر پدید آورنده تدوین شده است. بر اساس آن حق تکثیر تمام یا بخشی از نرم‌افزار فقط برای پدیدآورنده اثر است و اگر شخص دیگری اقدام به نشر عرضه یا بهره‌برداری از نرم افزار کند و هیچ مجوز قانونی نداشته باشد، مرتکب جرم شده است.

مراحل ثبت محصولات نرم افزاری

حالا که با قوانین و نکات حقوقی ثبت محصولات نرم‌افزاری آشنا شدید، بد نیست بدانید که یک سری مراحل وجود دارند که برای ثبت نرم افزار، باید آن ها را طی کنید. این مراحل عبارتند از:

1. مراجعه به سایت مرکز فناوری اطلاعات

برای ثبت محصولات نرم‌افزاری ابتدا باید وارد سامانه مرکز فناوری اطلاعات و رسانه ‌های دیجیتال شوید. در این سایت امکان تکمیل اطلاعات پدید آورنده و ثبت اثر وجود دارد.

2. ثبت اطلاعات پدیدآورنده

بعد از ورود به سایت و ثبت نام، شما به عنوان پدید آورنده اثر باید اطلاعات و مشخصات لازم را وارد کنید. فرقی نمی‌کند که نرم افزار شما موبایلی است یا حاوی محتوا های دیجیتالی، باید در بخش ثبت نرم افزار اطلاعات لازم را وارد نمایید.

3. انتخاب ناشر

اگر قصد انعقاد قرارداد با ناشر را دارید، باید حتماً یکی از ناشران دیجیتال را انتخاب کنید و درخواست پروانه نشر مجوز تکثیر و گواهی ثبت نمایید.

4. دریافت گواهی ثبت

چنانچه در این سامانه بعد از بررسی مدارک با نرم افزار شما موافقت شود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک گواهی ثبت برای شما صادر می ‌کند که می‌ توانید آن را به وزارتخانه ارائه دهید و اثر خود را به ثبت برسانید.

5. دریافت تاییدیه سامانه سرآمد

بعد از ثبت نرم افزار در سایت سرآمد یا همان سامانه مرکز فناوری اطلاعات و پرداخت هزینه ‌های قانونی، حقوق مربوط به نرم افزار به نام پدیدآورنده ثبت می ‌شود و چهار نسخه از اصل نرم افزار در اختیار آن ها قرار می ‌گیرد.

 کلام پایانی

اگر صاحب یک نرم افزار هستید و به خاطر استفاده غیرقانونی از ساخت دست خودتان نیاز به کمک یک مشاور حقوقی دارید، می ‌توانید با وکیل علیرضا طباطبایی مشورت کنید. با این کار می توانید به جرم کلاهبرداری رایانه ‌ای و استفاده غیر قانونی از نرم افزار ساخت خودتان به مراجع قانونی شکایت کنید.