بررسی اجمالی مجازات شنود غیر قانونی

آیا شنود غیر قانونی است یا قانونی؟

شنود یا استراق سمع از جمله جرایمی است که در قانون جرایم رایانه ای و قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. باید دانست اگر شنود توسط نهادهای حاکمیتی و زیر نظر مرجع قضایی و با هدف حفظ امیت جامعه و حقوق عامه مردم انجام پذیرد، مورد حمایت قانون قرار خواهد داشت و کاملا قانونی خواهد بود. در غیر این صورت شنود ، غیر قانونی و عامل آن مورد تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت.

پس شنود یا استراق سمع از آن جمله اقدامات است که با توجه به هدف از انجم آن میتواند قانونی یا غیر قانونی محسوب شود. در این مقاله مراد ما از شنود، جنبه های غیر قانونی آن است که در قانون برای آن جرم در نظر گرفته شده است.

نظر قانون در مورد شنود غیر قانونی

اگر بخواهیم به قانون مراجعه کنیم در ابتدا باید قانون جرایم رایانه ای را مرور کنیم. ماده 2 این قانون و ماده 730 قانون مجازات اسلامی در خصوص شنود ، چنین مقرر میدارد:

هر فردی به صورت غیر قانونی محتوای در حال انتقال از طریق ارتباطات غیر عمومی، محتوای در حال انتقال در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی را شنود نماید، برای وی حبس 6 ماه تا 2 سال یا جزای نقدی در نظر گرفته می شود. در برخی از موارد نیز با توجه به شدت جرم فرد محکوم به حبس و پرداخت جزای نقدی می گردد.

اما در موارد عمومی باید به قانون اساسی مراجعه نمود. وقتی قانون اساسی را ورق میزنیم در همان ابتدای قانون و در ماده 25 قانون اساسی با این مقرره مواجه میشویم:

بازرسی، ضبط و فاش نمودن مکالمه های تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی، استراق سمع و هر گونه تجسس در زندگی دیگران جرم محسوب می شود.

از نظر حقوق شهروندی و رعایت شان و منزلت عامه مردم، به مواردی از ملاحظات قانونی بر می خوریم که نشان میدهد شنود، عملی غیر قانونی است و در این موارد نمیتوان اقدام به شنود نمود. یا ینکه اقداماتی را در حوزه حریم خصوصی افراد انجام داد که به نوعی بتوان آن را شنود غیر مجاز نامید.

بنابر این علاوه بر قوانین اساسی و قانون مجازات اسلامی ، مواردی از حفظ حقوق خصوصی مردم را در لابلای سایر قوانین خاص میتوان مشاهده نمود.

بر اساس بند 14 قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، هر گونه دخل و تصرف ناروا در اموال متهمین ممنوع است. علاوه بر این استفاده از اموالی که از متهم ضبط می شود، ممنوع است. این اموال می بایست در اولین فرصت به دادسرا تحویل گردد. به موجب بند 8 ماده واحده مذکور بازرسی ها و معاینات، می بایست با رعایت کامل مقررات قانونی و در کمال احتیاط انجام گردد. به موجب این بند، مامورین دولتی از هر گونه مداخله در مدارک و اسنادی که ارتباطی به جرم مورد نظر ندارد، ممنوع گردیده اند. همچنین مقامات مذکور می بایست از افشای مضمون نامه ها، نوشته ها و عکس های فامیلی و ضبط بی مورد آنها خودداری نمایند.

مجازات شدید در انتظار عاملین دولتی شنود غیر قانونی

وقتی عمل شنود غیر مجاز یا شنود غیر قانونی توسط کارکنان دستگاههای دولتی انجام گیرد ، قانون برخورد شدیدتری را در این مورد اعمال میکند. در نتیجه میتوان گفت قانون اجازه نمیدهد کارکنان دستگاههای دولتی ، از موقعیت خود برای هر گونه مداخلات فردی و تجسس و کنکاش در زندگی افراد، استفاده غیر قانونی نمایند.

هر گاه شنود غیر مجاز توسط کارمندان دولت، نهادهای عمومی و حکومتی، اعضای نیروهای مسلح انجام شود فرد به 16 ماه و 1 روز حبس تا 2 سال محکوم می شود. در برخی از موارد نیز جزای نقدی تا 40 میلیون ریال برای فرد در نظر گرفته می شود. با توجه به شدت جرم قاضی می تواند برای انجام شنود غیر مجاز توسط کارمندان دولت جزای نقدی و حبس را در نظر بگیرد. در صورتی که فردی شنود غیر مجاز را برای بار سوم تکرار نماید ضمن انجام قوانینی که ذکر شد از استفاده از خدمات الکترونیکی به مدت 1 ماه تا 1 سال محروم می شود.

رابطه جرم دسترسی غیر مجاز و شنود غیر مجاز

خوب است بر این نکته تاکید شود که جرم شنود غیر مجاز در مواردی به عنوان دسترسی غیر مجاز نیز تلقی میشود. به عبارتی هر گاه عمل غیر قانونی دستیابی به داده ها و اطلاعات، از طریق فرایندی انجام گرد که به آن نتوان اطلاق شنود یا استراق سمع را نسبت داد، میتوان عمل دستیابی به اطلاعات را به جرم دسترسی غیر مجاز به داده ها تعبیر نمود.

بنابراین اگر شنود غیر قانونی منوط به شنیدن به کمک حس شنوایی نباشد، دسترسی به هر گونه داده ها و اطلاعات شخصی نظیر فیلم، عکس و پیام مشمول عمل غیر قانونی شنود غیر مجاز خواهد بود. بنابراین بهره برداری از هرگونه دستگاه شنود و سایر تکنولوژی ها برای انجام جاسوسی در زندگی هر شخصی جرم محسوب می شود و فرد مستوجب مجازات است.

نظر قانون در مورد شنود غیر مجاز مکالمه همسر

یکی از ابهامات و سوالات کاربران در مورد شنود غیر قانونی و استراق سمع آن است که آیا ااز نظر قانون ، مکالمه و یا رفت و آمدهای هسران را میتوان به دلیل اثبات خیانت همسر کنترل و یا شنود کرد؟

در پاسخ باید گفت اگر فردی به دادگاه مراجعه کند و بگوید همسرم مکالمه مرا ضبط کرده و یا رفت و آمد مرا کنترل نموده چون به من مشکوک است، قانون با چنین رفتاری با فرض نادرست بودن آن، برخورد چندانی صورت نخواهد داد. بالعکس چنانچه از طریق چنین کنترلی یا با استفاده از شنود غیر قانونی ، بتوان رابطه نامشروع همسر را اثبات نمود، برگ برنده در اختیار فردی خواهد بود که توانسته چنین مدارکی را آماده و در اختیار دادگاه قرار دهد تا از این طریق خیانت همسرش را اثبات نماید.

مراحل شکایت از شنود غیر قانونی

برای شکایت از شنود غیر قانونی بهتر است اقداماتی را انجام دهیم. یعنی در صورتی که شنود به صورت غیر مجاز و بدون مجوز قانونی انجام شده باشد. خوب است اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهیم :

الف) مشاوره با وکیل سایبری

وقتی قرار است وارد ماجرایی شوید که اشرافیت دقیق و کاملی بر جنبه های قانونی و حقوقی آن ندارید بهترین کار مراجعه به وکیل است. در مورد شنود غیر قانونی یا شنود غیر مجاز نیز بهتر است به فکر مشاوره با وکیل سایبری باشید.

در مورد شکایت از عامل شنود غیر قانونی یا دسترسی غیر مجاز به داده ها، بهتر است قبل از انجام هر کار که ممکن سنجیده و نادرست باشد ، ابتدا با وکیل سایبری علیرضا طباطبایی مشاوره نمایید. وکیل طباطبایی به عنوان وکیل متخصص جرایم رایانه ای میتواند بهترین گزینه برای مشاوره حقوقی باشد.

ب) تنظیم کردن شکوائیه

وقتی قصد دارید مبادرت به تنظیم شکواییه نمایید باید ادله کافی برای اثبات جرم طرف مقابلتان داشته باشید. وکیل میتواند به شما در مورد نحوه جمع آوری ادله دیجیتال کمک کند. در زمان تنظیم شکوائیه باید زمان، مکان، تاریخ ،نحوه انجام جرم، ادله کافی برای اثبات دعوای خود را به صورت کامل بیان کنید. در صورتی که شما اطلاعات کافی برای تنظیم شکوائیه را ندارید بهتر است از وکیل با تجربه و ماهری کمک بگیرید.

پ) تشکیل پرونده

از آنجه که شکواییه در موارد ارتکاب جرایم کیفری تنظیم میشود بنابراین زمانی مبادرت به تنظیم شکواییه در مورد شنود غیر قانونی یا شنود غیر مجاز کنید که میدانید هم ادله کافی برای اثبات جرم شنود غیر قانونی و هم فرصت و انگیزه کافی برای پیگیری پرونده مربوطه را دارید.

زیرا باید زمان زیادی را صرف مراجعه به پیس فتا (و در مواردی پلیس آگاهی)، دادسرا ، مراجعه به کارشناس و نهایتا مراجعه به دادگاه صرف نمایید. اگر آمادگی لازم برای وارد شدن به چنین پروسه ای را دارید باید مبادرت به تنظیم شکواییه نمایید و آن را به دفتر خدمات قضایی تحویل دهید. سپس با ارسال پیامک سامانه ثنا در جریان سیر پرونده و حضور در مراجعه مختلف قضایی خواهید شد.

اگر شنود از سوی دستگاههای حاکمیتی باشد آیا میتوان اقدامی کرد؟

ممکن است در مواردی شما به هر شکلی در جریان شنود قرار بگیرید. در ین مورد اگر شنود غیر قانونی نباشد و با دستور مقامات ذیصلاح قضایی صورت گرفته باشد امکان شکایت و پیگیری پرونده وجود ندارد. بنابراین فقط در مواردی میتواند از شنود غیر قانونی شکایت نمود که عمل شنود توسط افراد غیرمسئول و به شکل غیر مجاز انجام گرفته باشد.

سخن پایانی

احتمالا تا اینجا در مورد شنود غیر قانونی نکاتی را دانستید. نکات مود نظر به شما کمک خواهد نمود وقتی قصد دارید در مورد جرم شنود یا استراق سمع اقدام قانونی علیه مرتکب انجام دهید به جوانب قانونی یا غیر قانونی بودن آن و رفتار مسئولانه مرتکب دقت نمایید. همچنین بهتر است در این موارد با وکیل مشاوره نمایید و از قبل اطلاعت و ادله کافی برای احرز مجرمیت متهم و اثبات جرم جمع آوری نمایید.