گسترش فضای مجازی

سرعت گسترش فضای مجازی به حدی بوده است که عموم بهره برداران فضای سایبر آشنایی کاملی با جرائم، تهیدیدات و آسیب های آن ندارند. این عدم آشنایی موجب شده که جرائم این فضا هم به صورت تصاعدی در حال افزایش باشد. به طوری که پلیس فتا اعلام نموده است که جرائم سایبری از ابتدا تاسیس این پلیس یعنی سال 90 تا کنون بیش از 30 برابر گردیده است. با ما باشید تا در این مقاله به بررسی نحوه شکایت از جرائم سایبری بپردازیم .

جرائم سایبری

تعاریف مختلفی برای جرائم سایبری یا رایانه ای وجود دارد ولی به صورت عام می توانیم بگوییم هر جرمی که در فضای سایبری یا مجازی وقوع می یابد، جرم سایبری می باشد. در تعریف دیگر هر فعل یا ترک فعل درفضای سایبری که قانون برای آن مجازات تعیین نموده است را جرم سایبری می گویند.  فضای سایبر نیز عبارت است از محیط الکترونیکی که ارتباطات انسانی به شیوه ای سریع، فراتر از مرزهای جغرافیایی و با ابزار خاص خود؛ در آن، زنده و مستقیم روی می‌دهد.

به زبان ساده تر هر وقت جرمی در هنگام استفاده از اینترنت، رایانه، تلفن همراه، نرم افزارها، پیامرسان ها، شبکه های اجتماعی، خرید های اینترنتی و امثال آن برای شما اتفاق افتاد، باید از نحوه شکایت از جرائم سایبری که برای شما توضیح خواهیم داد  استفاده کنید یا در سایت پلیس فتا گزارش نمایید. در کل می توان  جرائم سایبری را به موراد ذیل تقسیم نمود:

• جرم هایی که علیه محرمانگی انجام داده می شود.
• جرم هایی که علیه صحت و درستی داده ها می باشد.
• کلاهبرداری و یا انجام سرقت در فضای مجازی با رایانه
• اعمال منافی عفت و اخلاق
• نشر اکاذیب

 

گزارش جرائم سایبری عمومی به پلیس فتا

پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور (فتا) در سال ۱۳۸۹ به عنوان یکی از مرجع های رسمی برای برخورد با جرائم فضای سایبر تشکیل شده است. برخی از جرائم جنبه عمومی نه شخصی دارند که شما می توانید آن ها را به صورت مستقیم در سایت پلیس فتا گزارش نماید. دقت داشته باشید گزارش به پلیس فتا فقط شامل جرائمی می شود که جنبه عمومی داشته باشند. گزارش جرائم عمومی سایبری به منزله شکایت نمی باشد. این جرائم شامل موارد ذیل هستند:

• • هرگونه قاچاق مواد مخدر اعم از خرید، فروش، پخش، توزیع یافتن واسطه‌ها و مصرف‌کنندگان از طریق شبکه‌های رایانه‌ای
  • اخلال در نظام سیاسی واقتصادی کشور
  • جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی شامل تهیه، تکثیر و انتشار محتوای مستهجن و مبتذل و …
  • آزار و اذیت و نفرت‌پراکنی علیه گروه ها، اقوام و …
  • تروریسم سایبری
  • توزیع اسلحه در فضای سایبر
  • توهین به دین، پیامبر، امامان، مقامات و …
  • آموزش هک و نفوذ
  • آموزش و ترویج خودکشی
  • و …

برای گزارش این گونه جرائم باید به مرکز فوریت های سایبری پلیس فتا به آدرس https://csirc.cyberpolice.ir/ مراجعه نمایید. پس ورود به این تارنما باید یکی از گزینه های ارتباط آفلاین، ارتباط آنلاین، گزارش تخلف وب سایت، گزارش تخلف شبکه اجتماعی، گزارش تخلف نرم افزار و بازی و گزارش تخلف پیامک و پست الکترونیکی را انتخاب نمایید. با قبول موافقت نامه شما باید وارد سایت شده و گزارش خود را بدهید. همچنین شما می توانید طی تماس با شماره 096380 گزارشات خود را ارائه کنید.

نحوه شکایت از جرائم سایبری

تا اینجا کار شما با جرائم سایبری آشنا شدید و متوجه شدید که می توانید جرائمی که جنبه عمومی دارند را به صورت مستقیم در سایت پلیس فتا گزارش کنید. اما اگر جرمی جنبه شخصی داشت چه باید کرد. برخی از جرائم سایبری که نیاز به شکایت دارد شامل موارد زیر باشد:

• • مزاحمت سایبری
  • انتشار تصاویر، صوت، اسناد و داده های شخصی و خصوصی
  • شنود غیر مجاز
  • جاسوسی
  • جعل
  • تخریب و اخلال در داده
  • سرقت نرم‌افزار
  • اعمال منافی عفت و اخلاق شخصی
  • نشر اکاذیب
  • تهدید اینترنتی
  • کلاهبرداری رایانه ای
  • برداشت غیرمجاز یا سرقت اینترنتی
  • سرقت هویت
  • تحقیر و توهین
  • هتک حیثیت
  • اهانت، افترا و هجو
  • دسترسی غیرمجاز مانند هک و نفوذ
  • تشویش اذهان عمومی

در گذشته اگر شخصی در فضای سایبر دچار مشکلی می‌شد و قصد شکایت را داشت  باید به دادسرا مراجعه و طرح شکایت می‌کرد و دستور مقام قضایی را به پلیس فتا یا دیگر پلیس‌ها مانند آگاهی یا کلانتری و … می‌برد، اما به تازگی این روش تغییر کرده است. در ادامه گام به گام مراحل شکایت از جرائم سایبری را توضیح می دهیم:

الف) مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک  قضایی: قوه قضاییه به منظور سرعت بخشیدن به کار شکایت و صرفه جویی در وقت از طریق سامانه ثبت نام الکترونیک، راه حل اینترنتی را ارایه داده است تا شاکی و یا وکیل یا نماینده اش بتوانند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکایت خود را به صورت الکترونیکی به ثبت برسانند. برای پیدا کردن نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک می توانید به آدرس https://adliran.ir/Home/GetPolice مراجعه نمایید.

ب) ثبت نام در سامانه ثنا: شما برای ثبت شکایت باید در سامانه ثنا ثبت نام  کنید. البته اگر قبلا در این سامانه ثبت نام کرده باشید نیازی به ثبت مجدد نمی باشد. ثبت نام سامانه ثنا توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشود. برای مراجعه به این دفاتر و ثبت شکایت باید کارت ملی را همراه داشته باشید.

ج) ثبت شکوائیه: برای ثبت شکایت بعد از ثبت نام در ثنا همراه داشتن اصل مدارک و منضمات شکایت الزامی است. شما در این مرحله باید  هزینه‌ دادرسی و نیز هزینه ثبت دادخواست را پرداخت نمایید(همراه داشتن کارت عابر الزامی می باشد). شما در شکوائیه باید مواردی مانند نام و نام خانوادگی خود، نام پدر،سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق، در صورت لزوم آدرس ایمیل، شماره تلفن ثابت و همراه، کد پستی، موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم، خسارت وارده به مدعی و مورد مطالبه وی، ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان، مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان را قید نمایید. در صورتی که شاکی پایین تر از سن قانونی باشد باید همراه والدین یا اولیاء حاضر شود.

د) دریافت پیامک: پس از ثبت شکایت در سامانه ثنا شکایت شما به مرجع قضایی می رود و دستورش داده می شود. پس از مدتی دستور قضایی از طریق پیامک به شما ابلاغ می گردد. در نهایت سه برگه اوراق به شما تحویل داده میشود که شامل ثبت شکایت، ثبت نام ثنا و دستور قضایی است.

ه) مراجعه به سامانه: تمام ابلاغ ها، اخطارها در سامانه ثنا بارگذاری می گردد. بنابراین تمام دستورات مورد نیازشما در سامانه وجود دارد، حالا شما باید تمام این مدارک را در اختیار بگیرید و به ضابط مشخص شده مراجعه کنید.

و) مراجعه به پلیس فتا: شما باید از برگه های ثبت شکایت، ثبت ثنا و دستور قضایی پرینت بگیرید و به همراه دو پوشه، دو گیره و دو برگ کپی از مستندات خود به ضابط قضایی که در دستور قضایی که احتمالا پلیس فتا می باشد، مراجعه کنید. برای پیدا کردن آدرس پلیس فتا محل زندگی خود می توانید به آدرس https://irancyberlawyer.ir/fata-police-address/ مراجعه کنید.

ز) پیگیری شکایت در پلیس فتا: پس از حضور شما در پلیس فتا پرونده به صورت تخصصی و فنی مورد رسیدگی قرار می گیرد. پلیس فتا هر پرونده را با توجه به موضوع آن به دایره دارای صلاحیت ارجاع می‌دهد. افسر رسیدگی‌کننده با پذیرش پرونده از شما، تحقیقات و بازجویی از شما بعنوان شاکی را شروع می‌کند. ضمناً افسر تحقیق با توجه به مستندات موجود و ارائه شده در فضای مجازی اعم از سایت و تمامی شبکه ‌های مجازی مانند تلگرام، اینستاگرام، موبایل، تبلت و سیستم ‌های رایانه‌ای، تحقیق به عمل می‌آورد و در گزارش ارسالی به دادسرا تمامی موارد را اعلام می‌کند.

بیشتر بخوانید : دانستنی های شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها

ح) ارجاع به دادسرا: پلیس فتا پس از اتمام تحقیقات در مدت مشخص شده توسط دادسرا، پرونده را به دادسرا ارجاع می‍دهد. دادیار یا بازپرس مربوطه پس از بررسی پرونده در صورت تکمیل آن نسبت به ارسال آن به قاضی اقدام می نمایند در غیر این صورت به تحقیقات ادامه می دهد. تمام این اقدامات در سامانه ثنا برای مشاهده شما بارگذاری و قابل مشاهده می گردد.

در پایان باید خاطر نشان کرد که شکایت و پیگری آن بخصوص در فضای سایبر که فضایی بسیار گسترده و تخصصی می باشد نیازمند تجربه و دانش می باشد. بنابراین پیشنهاد می گردد در این خصوص از مشاوره متخصصین امر و وکلای سایبری  و مشاور جرایم رایانه ای بهره بگیرید تا بتوانید افراد مجرم و سودجو را به جزای کار ناپسند خود برسانید و از حق خود دفاع نمایید.